روش های محاسبه بازده بورس

روش ها و منابع

با توجه به الزام سازمان بورس و اوراق بهادار (نهاد ناظر بازار سرمایه ایران) به معامله ابزارهای مالی استاندارد و مورد تأیید این سازمان توسط کلیه نهادهای مالی بازار سرمایه، شرکت سبدگردان اعتبار از:
• کلیه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورسها و بازارهای خارج از بورس؛
• انواع اوراق مشارکت، اوراق صكوك، اوراق بهادار رهني و ساير اوراقی که با مجوز انتشار از بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران يا سازمان بورس و اوراق بهادار؛
• انواع گواهي‌هاي سپرده ی بانک‌ها يا مؤسسات مالي و اعتباري داراي مجوز از بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران.
در مدیریت سرمایه های سرمایه گذاران محترم استفاده خواهد کرد.

روش های تحلیل مورد استفاده

مبنای تجزیه و تحلیل اوراق بهادار توسط مدیران سرمایه ‎‏گذاری شرکت سبدگردان اعتبار روش تحلیل بنیادی بوده و سایر تحلیل های مبتنی بر روش های کمی و اقتصادی به عنوان ابزارهای جانبی مکمل به کار برده می شوند. اشراف اطلاعاتی یکپارچه و متمرکز در سه سطح اقتصاد کلان، صنایع و شرکت ها زیر ساخت قدرتمندی برای انجام تحلیل های آماری و نرم افزاری دقیق و نهایتاً تشکیل سبد سرمایه گذاری ایده آل به مدیران سرمایه گذاری و تحلیلگران این شرکت ارائه می ‎دهد.

روش های محاسبه بازده سبد اوراق بهادار

به منظور ارائه‌ی روشی که بتوان از طریق آن بازدهی سبدهای اختصاصی و همچنین عملکرد شرکت‎‏های سبدگردان را ارزیابی نمود، از دو فرمول جهانی ذیل استفاده می ‏شود:
1. MWRR؛ نرخ بازدهی پول-وزنی (Money Weighted Rate of Return): این نرخ برای هر سبد اختصاصی محاسبه می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده تا بیانگر بازدهی هر سبد اختصاصی تحت مدیریت سبدگردان باشد. سبدگردان اعتبار، بازدهی سبدهای اختصاصی را به همراه گزارش‎‏ های تفصیلی دارایی‎‏ های سبد سرمایه ‎‏گذاری از طریق سامانه اختصاصی مدیریت سبد به‎‏ صورت مستمر و لحظه‎‏ ای به اطلاع سرمایه‎‏ گذاران محترم می رساند.
2. TWRR؛ نرخ بازدهی زمان-وزنی (Time Weighted Rate of Return): این نرخ بیانگر بازدهی کل تمامی دارایی‌های تحت مدیریت سبدگردان است و نشان می‌دهد که سبدگردان به طور متوسط تا چه حد در مدیریت سبدهای اختصاصی تحت مدیریت خود، موفق به کسب بازدهی برای سرمایه‌گذاران شده‌است. سبدگردان اعتبار بازدهی سبدگردان را جهت اطلاع عموم در تارنمای خود منتشر کند.

نرخ بازده چیست و ROR‌ چگونه محاسبه می شود؟ — به زبان ساده

«نرخ بازده» (Rate of Return) نشان‌دهنده سود یا ضرر خالص یک سرمایه‌گذاری در طی دوره معینی از زمان است. نرخ بازده به صورت درصدی از هزینه اولیه بیان می‌شود. در زمان محاسبه نرخ بازده، شما درصد تغییرات را از ابتدای دوره تا انتهای آن مشاهده خواهید کرد. نرخ بازدهی را می‌توان برای گستره متنوعی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، املاک و حتی آثار هنری بکار برد. به صورت کلی، می‌توان ROR را برای هر دارایی که در نقطه‌ای از زمان خریداری شده و در زمان دیگری در آینده، نقدینگی بوجود آورده است، استفاده کرد.

نرخ بازده چیست؟

نرخ بازدهی نشان‌دهنده میزان سود یا زیان تعلق‌گرفته به یک سرمایه‌گذاری در طی دوره‌ای معین از زمان است. در واقع، نرخ بازدهی، میزان سود و ضرر را نسبت به سرمایه و هزینه اولیه انجام‌شده می‌سنجد. منفی بودن ROR نشان‌دهنده ضرر و مثبت بودن آن نشان‌دهنده سود است.

فرمول محاسبه ROR

نرخ بازدهی به صورت استاندارد و به شکل زیر محاسبه می‌شود.

• ارزش فعلی :ارزش فعلی سرمایه‌گذاری
• ارزش اصلی: ارزش سرمایه‌گذاری

مثال نرخ بازدهی

فرض کنید آقای «ط» دکه فروش خشکبار افتتاح کند. او برای افتتاح این دکه ۵۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌کند و روزانه ۱ میلیون تومان فروش داشته باشد که سالانه معادل ۳۰۰ میلیون تومان است. در ساده‌ترین حالت، نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری آقای ط در یکسال برابر ۶۰۰ درصد است. مورد بسیار مهمی که باید بخاطر داشته باشید این است که هرچه ریسک سرمایه‌گذاری بیشر باشد، سود آن بالاتر خواهد بود و برعکس.

برای مثال، سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه ریسک کمتری در مقایسه با سرمایه‌گذاری در رستوران دارد. پشتوانه اوراق قرضه، دولت است و پشتوانه سرمایه‌گذاری در رستوران الزاماً دارای اعتبار بیشتری نیست. به همین‌صورت، ریسک سرمایه‌گذاری در رستوران بسیار بالاتر است و برای جذب سرمایه‌گذار باید سود بیشتری را پیشنهاد دهد.

روش‌های جایگزین سنجش بازدهی

از دیگر روش های جایگزین سنجش بازدهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• نرخ بازدهی داخلی
• بازدهی بدهی
• بازدهی دارایی
• بازدهی سرمایه‌گذاری
• بازدهی مبلغ سرمایه‌گذاری شده

اهمیت نرخ بازدهی

در دنیای واقعی، برای محاسبه بازده حقیقی حاصل از سرمایه‌گذاری، باید تورم و مالیات وضع شده، دوره زمانی سرمایه‌گذاری و هر میزان سرمایه اضافه شده در این دوره را در نظر بگیرید. اگر سرمایه‌گذاری خارجی باشد، نرخ تبدیل ارز نیز بر بازدهی آن تاثیرگذار خواهد بود.

چگونه نرخ بازده مورد انتظار را محاسبه کنیم؟

نرخ بازده بخش مهمی از نظریه مالی و عملیات تجاری به شمار می‌رود که شامل مدل‌های مهمی مانند مدل قیمت‌گذاری نوعی قرارداد اختیار معامله و نظریه سبد سرمایه‌گذاری مدرن است. ROR را می‌توان از طریق هر دو روش احتمال و بازده تجربی، محاسبه کرد. نرخ بازده انتظاری از ضرب نتایج محتمل با احتمال رخ دادن آن‌ها و سپس جمع این نتایج، بدست می‌آید. مجموع بدست آمده نشان‌دهنده ارزش انتظاری یک سرمایه‌گذاری بخصوص با در نظر داشتن بازده انتظاری آن در شرایط گوناگون است.

• «R»: بازده انتظاری در یک سناریو مشخص
• «P»: احتمال نشان‌دهنده کسب بازده در آن شرایط به شمار می‌رود.
• «n» :نیز نشان دهنده شرایط گوناگون است.
• «ER»: نشان‌دهنده بازده مورد انتظار است.

این توزیع احتمال می تواند پیوسته یا گسسته باشد. به متغیر گسسته تنها می‌توان مقادیر معینی را اختصاص داد. در صورتی‌که در توزیع پیوسته متغیر می‌تواند هر مقداری را درون بازه‌ای معین اختیار کند. نرخ بازده می‌تواند هر متغیر تصادفی حاوی مقادیری باتوجه به بازه داده شده باشد. تخمین بر پایه داده‌های تجربی است که تعیین نرخ بازده دقیق را با دشواری مواجه می‌کند.

مثال و محاسبات

در ادامه، برای درک بهتر مثالی مطرح شده است. برای مثال، سرمایه‌گذاری قصد سرمایه‌گذاری در دو دارایی را دارد. درصد کسب سود در سرمایه‌گذاری «الف» ۶ نتیجه محتمل و درصد کسب سود در سرمایه‌گذاری «ب» ۴ نتیجه محتمل را به همراه دارد.

$$0.075=(0.15)\times 0.35+(0.12)\times 0.25+(0.08) \times 0.15+(0.05)\times0.3+(-0.03)\times0.1+(-0.07)\times0.05
$$

• محاسبه نرخ بازدهی دارایی ب

با تحلیل نتایج، در می‌یابیم انتخاب سرمایه‌گذاری در دارایی ب ارجحیت دارد زیرا نرخ بازدهی آن در مقایسه با دارایی الف بیشتر است. بنابراین، سود بیشتری برای سرمایه‌گذار به همراه خواهد داشت.

سرمایه‌گذاری پورتفوی

پورتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری از چندین سرمایه‌گذاری تشکیل شده است. فرض کنید یک سرمایه‌گذار از ۳ دارایی برای سرمایه‌گذاری استفاده کرده باشد.

انواع دارایی	وزن	نرخ بازدهی
دارایی اول	۰٫۱۵	۹٫۱٪
دارایی دوم	۰٫۳۰	۴٫۵٪
دارایی سوم	۰٫۴۵	۶٫۷٪

نرخ بازدهی پورتقوی به صورت زیر محاسبه می‌شود.

نقاط مثبت نرخ بازده مورد انتظار چه هستند؟

در ادامه، به تعدادی از نقاط مثبت نرخ بازده مورد انتظار اشاره شده است.

• نرخ بازده در پروژه‌های سرمایه‌گذاری امکان مقایسه بین میزان ریسک و بازده انتظاری را بوجود می‌آورد.
• سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از آن تخمین بزنند که با بکارگیری آن به چه میزان سود تقریبی دست پیدا می‌کنند.
• ROR امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت را با امکان تخمین دستیابی به سود برای افراد و شرکت‌ها بوجود می‌آورد.

کاستی‌های نرخ بازدهی انتظاری چیست؟

باید در هنگام بکارگیری روش ROR، کاستی‌های زیر را مدنظر داشته باشید.

• در پروژه‌های سرمایه‌گذاری، فرایند نرخ بازده از سود حسابداری استفاده می‌‌کند و جریان نقدینگی را مد نظر قرار نمی‌دهد.
• با اینکه ارزش زمانی پول یک عنصر مهم در تصمیم‌گیری‌های پیرامون مخارج مالی به شمار می‌رود، در روش ROR نادیده گرفته می‌شود.
• ROR تنها به بازده انتظاری توجه می‌کند و مدت زمان پروژه سرمایه‌گذاری را مدنظر قرار نمی‌دهد.
• به علت امکان وقوع نوسانات اقتصادی یا بازاری ضمانتی مبنی بر دریافت بازده وجود ندارد. همچنین، محتمل است سرمایه‌گذار با ضرر مواجه شود.

مثال های بیشتر نرخ بازدهی

در ادامه، برای درک بهتر نرخ بازدهی، به مثال‌های بیشتری اشاره شده است.

مثال اول نرخ بازده

سرمایه‌گذاری، در سال ۱۳۹۷، ۱۰۰۰ سهم ۵ هزارتومانی را خریداری کرده است و یک‌سال بعد، در سال ۱۳۹۸، قصد داشته که آن‌ها را به قیمت ۱۰ هزار تومان بفروشد. نرخ بازده را برای سرمایه‌گذاری ۵ میلیون تومانی این سرمایه‌گذار، محاسبه کنید.

همان‌طور که می‌دانیم، محاسبه به صورت زیر انجام می‌شود.

100 × ( ارزش اصلی ÷ ( ارزش اصلی ــ ارزش فعلی )) = نرخ بازده

۱۰۰٪ = نرخ بازدهی

مثال دوم نرخ بازده

خانم «ج» در سال ۱۳۷۰، واحد مسکونی‌ را به قیمت ۱۰ میلیون تومان در حاشیه شهر تهران خریداری کرده بود. در گذر زمان، با احداث مراکز تجاری، ارزش منطقه مورد نظر از لحاظ اقتصادی افزایش پیدا کرد که منجر شد قیمت خانه خانم ج، بسیار زیاد شود. به دلیل تغییر شغل، خانم ج قصد داشت که در سال ۱۳۹۰، منزل خود را به فروش برساند. خانم ج، موفق شد قیمتی معادل ۷۵ میلیون تومان را برای فروش واحد مسکونی خود تعیین کند. نرخ بازده این سرمایه‌گذاری را محاسبه کنید.

با جایگذاری ارقام محاسبه به شکل زیر انجام خواهد شد.

100 × ( ارزش اصلی ÷ ( ارزش اصلی ــ ارزش فعلی )) = نرخ بازده

۶۵۰٪ = نرخ بازدهی

توجه داشته باشید که در این مثال، نرخ بازدهی تنها با در نظرگرفتن قیمت دارایی محاسبه شده و مواردی مانند نرخ تورم و میزان استهلاک، در نظر گرفته نشده‌اند.

معرفی فیلم آموزش تجزیه و تحلیل مالی طرح های امکان سنجی با COMFAR III

برای یادگیری تجزیه و تحلیل مالی در نرم‌افزار کامفار، می‌توانید به دوره آموزشی تدوین شده توسط «فرادرس» مراجعه کنید. این دوره ۴ ساعته در درس به مرور مهم‌ترین سرفصل‌ها می‌پردازد. دوره پیش‌رو برای دانشجویان مهندسی صنایع و مدیریت و سایر علاقه‌مندان به انجام تجزیه و تحلیل مالی، مناسب به شمار می‌رود. در درس اول، با نحوه نصب نرم‌افزار و مطالعات طرح‌های توجیهی آشنا می‌شوید. درس دوم به ورود داده‌ها در نرم‌افزار کامفار اختصاص یافته است. گزارش‌گیری و تحلیل گزارش‌های مالی اختصاص یافته است. در درس چهارم، تحلیل حساسیت و بررسی خطاها را می‌آموزید.

• برای مشاهده فیلم آموزشتجزیه و تحلیل مالی طرح های امکان سنجی روش های محاسبه بازده بورس با COMFAR III +اینجا کلیک کنید.

سخن پایانی

ROR یکی از معیارهای مهم سنجش بازدهی سرمایه‌گذاری بکارگیری نرخ‌های بازدهی است. ROR همچنین معیاری است که درآمد خالص یک شرکت را نسبت به میزان آن می‌سنجد و سوددهی آن‌را بررسی می‌کند. نرخ بازده مورد انتظار نیز یکی از مفاهیم بسیار کاربردی در مدیریت مالی به شمار می‌رود. این نرخ به بازده تخمین‌زده‌شده دریافتی پس از سپری‌شدن دوره‌ای معین از زمان، اشاره می‌کند.

اگر نرخ بازده سرمایه‌گذاری، مثبت باشد، سرمایه‌گذاری مناسب خواهد بود و انجام‌دادن آن همراه با سود است و برعکس. اگر نرخ بازده، منفی باشد، بهتر است سرمایه‌گذار از انجام آن صرف‌نظر کند. هرچه این نرخ بالاتر باشد، سرمایه‌گذاری با سود بیشتری همراه خواهد بود. یکی از موارد مهم این است که در هنگام بکارگیری نرخ بازده، ارزش زمانی پول را مدنظر قرار دهید. برای خریدهایی ساده، مانند خرید سهام، نیازی به محاسبه ارزش زمانی پول نخواهید داشت اما باید ارزش زمانی پول را برای دارایی‌هایی مانند املاک – با احتمال مستهلک شدن در گذر زمان – مدنظر قرار دهید.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

روش های محاسبه بازده بورس

ارتباط با ما

محاسبه بازدهی

روش‌های محاسبه بازدهی

به منظور محاسبه بازدهی و ارزیابی عملکرد سبد سرمایه‌گذاری دو روش
متداول در ادبیات مالی طراحی و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر همین
اساس در روش های محاسبه بازده بورس ایران نیز سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت‌های سبدگردان را
ملزم به ارائه گزارش عملکرد خود بر اساس این دو روش نموده است.

روش محاسبه بازدهی سبد اختصاصی

روش محاسبۀ بازدهی سبدگردان

سالانه کردن نرخ‌های بازدهی

به منظور محاسبه بازدهی و ارزیابی عملکرد سبد سرمایه‌گذاری دو روش متداول در ادبیات مالی طراحی و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر همین اساس در ایران نیز سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت‌های سبدگردان را ملزم به ارائه گزارش عملکرد خود بر اساس این دو روش نموده است.

(الف) روش محاسبه بازدهی سبد اختصاصی با نرخ بازدهی پول وزنی (MWRR ):

این روش برای هر سبد اختصاصی محاسبه می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده تا بیانگر بازدهی هر سبد اختصاصی تحت مدیریت سبدگردان باشد. در این روش مبالغ پرداختی و برداشت‌های صورت گرفته در بازدهی ایجاد شده موثر بوده و بازدهی بر اساس ارزش ریالی هر یک از پرداخت‌ها، برداشت‌ها و ارزش پایان دوره سبد محاسبه می‌شود. سبدگردان، بازدهی سبد اختصاصی را صرفا ‌ به صاحب سبد(سرمایه‌گذار) مربوطه گزارش می‌کند.

(ب) روش محاسبه بازدهی سبدگردان با نرخ بازدهی زمان وزنی(TWRR) :

این روش بیانگر بازدهی کل تمامی دارایی‌های تحت مدیریت سبدگردان است و نشان می‌دهد که سبدگردان به طور متوسط تا چه حد در مدیریت سبدهای اختصاصی تحت مدیریت خود، موفق به کسب بازدهی برای سرمایه‌گذاران شده‌است. در این روش محاسبه بازدهی به گونه‌ای صورت می‌پذیرد که اثر ریالی (دریافت و پرداخت‌ها) در محاسبات بازدهی خنثی شده و صرفا بازدهی ایجاد شده محاسبه شود.

سرمایه‌گذاران با توجه به بازدهی سبدگردان می‌توانند عملکرد سبدگردان را ارزیابی نموده و در مورد سپردن مدیریت دارایی خود به سبدگردان تصمیم‌گیری کنند.

علاوه بر این با توجه به اینکه ممکن است دوره ارزیابی عملکرد و ارائه گزارش سبدگردان کمتر از یک سال کامل باشد، محاسبه بازدهی بر اساس فرمول‌های مشخص شده به صورت معادل سالانه نیز گزارش می‌شود.

برای اطلاع از جزئیات محاسبات بازدهی به هر یک از روش‌های فوق می‌توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، بخش مقررات حاکم بر تاسیس و فعالیت نهادهای مالی، دستور العمل تاسیس و فعالیت سبدگردان مراجعه نمایید.

نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) یک معیار مالی پرکاربرد برای اندازه گیری احتمال بازدهی از یک سرمایه گذاری است. این پارامتر سود یا زیان حاصل از سرمایه گذاری را نسبت به هزینه آن مقایسه می کند. این پارامتر، در ارزیابی بازده بالقوه یک سرمایه گذاری مستقل به همان اندازه مقایسه بازده چندین سرمایه گذاری، مفید می باشد.

در تجزیه و تحلیل کسب و کار، ROI و سایر معیارهای جریان نقدی - مانند نرخ بازده داخلی (IRR) و ارزش فعلی خالص (NPV) - معیارهای کلیدی هستند که جذابیت تعدادی از گزینه های مختلف سرمایه گذاری را ارزیابی و رتبه بندی می کنند. اگرچه ROI یک نسبت است، اما معمولاً به جای یک نسبت به صورت درصد بیان می شود.

درک بیشتر نرخ بازگشت سرمایه

ROI یا نرخ بازگشت سرمایه، به دلیل تطبیق پذیری و سادگی آن یک معیار محبوب است. اساساً، ROI می تواند به عنوان یک معیار ابتدایی سودآوری سرمایه گذاری استفاده شود. این می تواند بازگشت سرمایه در سرمایه گذاری سهام، بازگشت سرمایه مورد انتظار یک شرکت در گسترش یک کارخانه، یا نرخ بازگشت سرمایه در یک معامله املاک و مستغلات باشد.

محاسبه ROI به خودی خود خیلی پیچیده نیست و تفسیر آن برای طیف وسیعی از کاربردهای آن نسبتاً آسان است. اگر ROI یک سرمایه گذاری مثبت باشد، احتمالاً ارزشمند است. اما اگر فرصت های دیگری با نرخ بازگشت سرمایه بالاتر در دسترس باشد، این سیگنال ها می توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا بهترین گزینه ها را حذف یا انتخاب کنند. به همین ترتیب، سرمایه گذاران باید از ROI منفی که به معنای زیان خالص است، اجتناب کنند.

محاسبه ROI

ROI را می توان به دو روش محاسبه کرد.

روش اول:

نرخ بازگشت سرمایه = (سود خالص سرمایه گذاری/هزینه سرمایه گذاری)*100

روش دوم:

نرخ بازگشت سرمایه = ((ارزش نهایی سرمایه گذاری – ارزش اولیه سرمایه گذاری)/هزینه سرمایه گذاری)*100

تفسیر ROI

هنگام تفسیر محاسبات ROI، مهم است که چند نکته را در نظر داشته باشید. اولاً، روش های محاسبه بازده بورس نرخ بازگشت سرمایه معمولاً به صورت درصد بیان می‌شود، زیرا درک آن به طور مستقیم آسان‌تر است (بر خلاف زمانی که به صورت نسبت بیان می‌شود). دوم، محاسبه ROI شامل بازده خالص در صورت کسر است زیرا بازده سرمایه گذاری می تواند مثبت یا منفی باشد.

مثالی از محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

فرض کنید یک سرمایه گذار 1000 سهم از یک شرکت فرضی را به قیمت 10 دلار برای هر سهم خریداری کرده است. یک سال بعد، سرمایه گذار سهام را به قیمت 12.50 دلار می فروشد. سرمایه گذار در طول دوره نگهداری یک ساله، یک سود نقدی 500 دلاری نیز دریافت کرده است. این سرمایه گذار همچنین در مجموع 125 دلار برای کارمزد معاملات به منظور خرید و فروش سهام هزینه کرده است. ROI برای این سرمایه گذار را می توان به صورت زیر محاسبه کرد:

در اینجا تجزیه و تحلیل گام به گام محاسبه آمده است:

1. برای محاسبه بازده خالص، بازده کل و کل هزینه ها باید در نظر گرفته شود. کل بازده یک سهام ناشی از سود سرمایه و سود نقدی سهام است. مجموع هزینه ها شامل قیمت اولیه خرید و همچنین هرگونه کمیسیون پرداختی می شود.
2. در محاسبه فوق، سود سرمایه ناخالص (قبل از کمیسیون) از این معامله (12.50 - 10) دلار در 1000 است. مبلغ 500 دلار هم به سود سهام تقسیمی شرکت اشاره دارد، در حالی که 125 دلار نیز کل کمیسیون پرداخت شده، می باشد.

راه حل دوم برای محاسبه ROI

برای مثال، اگر کارمزد ها تقسیم شوند، یک روش جایگزین برای محاسبه ROI سرمایه گذار فرضی ما وجود دارد. تقسیم زیر را در کل کارمزد ها فرض کنید: 50 دلار هنگام خرید سهام و 75 دلار در هنگام فروش سهام.

ارزش اولیه سرمایه گذاری = 10000 + 50 = 10050

ارزش نهایی سرمایه گذاری = 12500 + 500 – 75 = 12925

نرخ بازگشت سرمایه = ((12925 – 10050)/10050)*100 = 28.75%

ROI سالانه

محاسبه ROI سالانه راه حلی برای یکی از محدودیت های کلیدی محاسبه ROI به روش معمولی را ارائه می دهد. محاسبه نرخ بازگشت سرمایه به شیوه معمولی مدت زمان نگهداری سرمایه گذاری را در نظر نمی گیرد که به آن دوره نگهداری نیز می گویند. فرمول محاسبه ROI سالانه به شرح زیر است:

که n تعداد سالهای نگهداری سرمایه گذاری می باشد.

فرض کنید یک سرمایه گذاری فرضی در طی پنج سال نرخ بازگشت سرمایه 50 درصدی ایجاد کرده است. میانگین نرخ بازگشت سرمایه سالانه ساده 10٪ که از تقسیم ROI بر دوره نگهداری پنج ساله به دست می آید، فقط یک تقریب از ROI سالانه است. این به این دلیل است که اثرات سود و زیان مرکب نادیده گرفته شده است که می تواند در طول زمان تفاوت قابل توجهی ایجاد کند. هر چه دوره زمانی طولانی‌تر باشد، تفاوت بین میانگین ROI سالانه تقریبی، که با تقسیم ROI بر دوره نگهداری در این سناریو محاسبه می‌شود، و نرخ بازگشت سرمایه سالانه بیشتر است.

با استفاده از فرمول نرخ بازگشت سرمایه روش های محاسبه بازده بورس سالانه:

این محاسبه را می توان برای دوره های نگهداری کمتر از یک سال نیز با تبدیل دوره نگهداری به کسری از یک سال انجام داد. مثلا فرض کنید یک سرمایه گذاری نرخ بازگشت سرمایه گذاری 10درصدی را طی شش ماه ایجاد کرده است:

در معادله بالا عدد 0.5 سال معادل شش ماه است.

مقایسه سرمایه گذاری ها و نرخ بازگشت سرمایه سالانه

ROI سالانه به ویژه هنگام مقایسه و ارزیابی بازده بین سرمایه گذاری های مختلف بسیار مفید است. فرض کنید سرمایه گذاری در سهام X در طی پنج سال بازدهی 50 درصدی ایجاد می کند، در حالی که سرمایه گذاری در سهام Y طی سه سال 30 درصد بازده دارد. با استفاده از معادله نرخ بازگشت سرمایه سالانه می‌توانید تعیین کنید که سرمایه‌گذاری بهتر از نظر ROI سالانه چیست:

بر اساس این محاسبه، سهام Y نسبت به سهام X دارای ROI برتری بوده است.

تحولات در ROI

اخیراً، سرمایه‌گذاران و کسب‌ و کار های خاصی به توسعه شکل جدیدی از معیار بازگشت سرمایه، به نام «بازده اجتماعی سرمایه‌گذاری» یا SROI علاقه نشان داده‌اند. SROI ابتدا در اواخر دهه 1990 توسعه یافت و تأثیرات گسترده‌تر پروژه‌ها را با استفاده از ارزش غیرمالی (به عنوان مثال، معیارهای اجتماعی و محیطی که در حال حاضر در حساب‌های مالی متعارف منعکس نمی‌شوند) در نظر می‌گیرد.

SROI به درک ارزش پیشنهادی برخی معیارهای اجتماعی و حاکمیت محیطی مورد استفاده در شیوه‌های سرمایه‌گذاری مسئولیت‌پذیر اجتماعی (SRI) کمک می‌کند. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است تصمیم بگیرد آب را در کارخانه های خود بازیافت کند و روشنایی خود را با تمام لامپ های LED جایگزین کند. این تعهدات هزینه فوری دارند که ممکن است بر بازگشت سرمایه سنتی تأثیر منفی بگذارد. با این حال، سود خالص برای جامعه و محیط زیست می تواند منجر به SROI مثبت شود.

چندین نوع جدید دیگر از ROI وجود دارد که برای اهداف خاصی توسعه یافته اند. ROI آمار رسانه‌های اجتماعی، اثربخشی کمپین‌های رسانه‌های اجتماعی را مشخص می‌کند - برای مثال، تعداد کلیک‌ها یا لایک‌هایی که برای یک واحد ایجاد می‌شود. به طور مشابه، ROI آمار بازاریابی، تلاش می کند بازدهی را که به کمپین های تبلیغاتی یا بازاریابی نسبت داده می شود، شناسایی کند.

اصطلاح ROI یادگیری نیز به مقدار اطلاعات یادگیری شده که به عنوان بازده آموزش تلقی می شوند، مربوط می شود. با پیشرفت جهان و تغییر اقتصاد، مطمئناً چندین شکل خاص دیگر نیز از ROI در آینده توسعه خواهند یافت.

چه صنایعی در ایالات متحده بالاترین ROI را دارند؟

از لحاظ تاریخی، میانگین بازگشت سرمایه برای S&P 500 حدود 10 درصد در سال بوده است. با این حال، در داخل آن، بسته به صنعت، می تواند تغییرات قابل توجهی وجود داشته باشد. به عنوان مثال، در طول سال 2020، بسیاری از شرکت‌های فناوری بازده سالانه بسیار بالاتر از این آستانه 10 درصدی تولید کردند. در همین حال، شرکت‌های صنایع دیگر، مانند شرکت‌های انرژی و شرکت‌های آب و برق، بازدهی بسیار پایین‌تری تولید کردند و در برخی موارد نسبت به سال گذشته با زیان مواجه شدند. با گذشت زمان، طبیعی است که میانگین بازگشت سرمایه (ROI) یک صنعت به دلیل عواملی مانند افزایش رقابت، تغییرات تکنولوژیکی و تغییر در ترجیحات مصرف کننده تغییر کند.

مزایای ROI

بزرگترین مزیت ROI این است که یک معیار نسبتاً بدون عارضه است. محاسبه آن آسان است و به طور شهودی قابل درک است. سادگی ROI به این معنی است که اغلب به عنوان یک معیار استاندارد و جهانی برای سودآوری استفاده می شود. به عنوان یک اندازه گیری، احتمالاً سوء تفاهم یا سوء روش های محاسبه بازده بورس تعبیر نمی شود زیرا در هر زمینه مفاهیم یکسانی دارد.

معایب ROI

همچنین برخی از معایب نیز در اندازه گیری نرخ بازگشت سرمایه وجود دارد. اولاً، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه به شیوه معمولی، دوره نگهداری یک سرمایه گذاری را در نظر نمی گیرد که می تواند هنگام مقایسه گزینه های سرمایه گذاری مشکل ساز باشد. به عنوان مثال، فرض کنید سرمایه گذاری X بازدهی 25 درصدی ایجاد می کند، در حالی که سرمایه گذاریY، نرخ بازگشت سرمایه 15 درصدی ایجاد می کند. نمی توان فرض کرد که X سرمایه گذاری برتر است مگر اینکه چارچوب زمانی هر سرمایه گذاری نیز مشخص باشد. این امکان وجود دارد که نرخ بازگشت سرمایه 25٪ از سرمایه گذاری X در یک دوره پنج ساله ایجاد شده باشد، اما باگشت سرمایه 15٪ از سرمایه گذاری Y تنها در یک سال ایجاد شده است. محاسبه ROI سالانه می تواند بر این مانع در هنگام مقایسه گزینه های سرمایه گذاری غلبه کند.

دوم، ROI برای ریسک تنظیم نمی شود. این دانش عمومی است که بازده سرمایه گذاری رابطه مستقیمی با ریسک دارد: هر چه بازده بالقوه بیشتر باشد، ریسک احتمالی بیشتر است. این را می توان به طور مستقیم در دنیای سرمایه گذاری مشاهده کرد، جایی که سهام با ارزش بازار کم معمولاً بازدهی بالاتری نسبت به سهام با ارزش بازار بالا دارند (اما با ریسک بسیار بیشتری همراه هستند). برای مثال، سرمایه‌گذاری‌هایی که بازده پورتفوی 30 درصدی را هدف قرار می‌دهند، باید نسبت به سرمایه‌گذاری‌هایی که هدفشان بازدهی تنها 15 درصد است، ریسک بسیار بالاتری را متقبل شوند. اگر یک سرمایه‌گذار، فقط عدد ROI را بدون ارزیابی ریسک مد نظر قرار دهد، نتیجه نهایی تصمیم سرمایه‌گذاری ممکن است بسیار متفاوت از نتیجه مورد انتظار باشد.

سوم، ارقام ROI را می توان اغراق آمیز کرد اگر تمام هزینه های مورد انتظار در محاسبه لحاظ نشده باشد. این موضوع ممکن است عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، در ارزیابی نرخ بازگشت سرمایه در یک قطعه از املاک و مستغلات، تمام هزینه های مرتبط باید در نظر گرفته شود. اینها شامل بهره وام مسکن، مالیات بر دارایی، بیمه و تمام هزینه های نگهداری می شود. این هزینه ها می توانند مقدار زیادی از نرخ بازگشت سرمایه مورد انتظار را کم کنند و بدون در نظر گرفتن همه آنها در محاسبه، ROI محاسبه شده می تواند بیش از مقدار واقعی به دست آید.

در نهایت، مانند بسیاری از معیارهای سودآوری، ROI تنها بر سود مالی، زمانی که بازده سرمایه گذاری را در نظر می گیرد، تأکید می کند و مزایای جانبی مانند کالا های اجتماعی یا زیست محیطی را در نظر نمی گیرد. یک معیار ROI نسبتاً جدید، که به عنوان بازده سرمایه گذاری اجتماعی (SROI) شناخته می شود، به تعیین کمّی برخی از این مزایا برای سرمایه گذاران کمک می کند.

سخن پایانی

ROI یک معیار ساده و شهودی از سودآوری یک سرمایه گذاری است. برای این معیار محدودیت‌هایی وجود دارد، از جمله اینکه دوره نگهداری یک سرمایه‌گذاری را در نظر نمی‌گیرد و برای ریسک تعدیل نمی‌شود. با این حال، علی‌رغم این محدودیت‌ها، ROI هنوز یک معیار کلیدی است که تحلیلگران کسب‌وکار برای ارزیابی و رتبه‌بندی گزینه‌های سرمایه‌گذاری از آن استفاده می‌کنند.

بازده

به سود یا زیان ناشی از سرمایه گذاری بـــازده گفته می‌شود. بازدهی مثبت، نشانگر روش های محاسبه بازده بورس سود است و بازدهی منفی زیان را نشان می دهد. برای مقایسه ی بهتر بین سرمایه گذاری های مختلف، بازده اغلب به صورت سالانه و درصدی از سرمایه گذاری اولیه گزارش می شود.

نسبت های مالی زیادی برای بازدهی سرمایه گذاری ها، دارایی ها یا پروژه ها وجود دارند که در تحلیل بنیادی بسیار پر کاربرد هستند و تحلیلگران مالی با استفاده از این نسبت ها، آن دارایی یا سرمایه گذاری را ارزیابی می کنند.

توضیحات مدیر مالی در مورد بازده

این اصطلاح به‌ظاهر ساده بدون بیان مقدماتش می‌تواند تا حدودی برای سرمایه گذاران گیج‌کننده باشد. اگر یک دارایی اعم از دارایی واقعی یا دارایی مالی را به قصد سرمایه گذاری بخرید، سود یا زیان ناشی از این سرمایه گذاری به‌عنوان بـازده شناخته می‌شود. بازده معمولاً از دو طریق ایجاد می‌شود. یک وجه نقدی است که مستقیماً از محل درآمد حاصل از سرمایه گذاری دریافت می‌کنید و دومی سود یا زیانی است که به علت تغییر قیمت آن دارایی نصیب شما می‌شود.

فرض کنید مدتی قبل ۱۰۰۰ سهم شرکت فرضی قارون را خریده‌اید. در پایان سال مالی در مجمع عمومی سالیانه شرکت به هر سهم ۵۰ تومان سود نقدی تعلق می‌گیرد. همین‌طور شما سهم را در قیمت ۲۲۰ تومان خریده‌اید و حالا ۲۶۰ تومان شده است. بازده نقدی یا ریالی شما عبارت است از:

اما معمولاً وقتی صحبت از بـازده می‌شود، منظور نرخ بازده است که به‌صورت درصدی بیان می‌شود. چنانچه شما بخواهید بـازده درصدی یا نرخ بازده سرمایه گذاری را به دست آورید لازم است بازده نقدی یا ریالی را بر سرمایه گذاری اولیه تقسیم کنید. نرخ بـازده در مثال فوق عبارت است از:

در مورد اوراق بهاداری نظیر سهام که درآمد ثابت ندارند تفاوت‌هایی در مورد نحوه محاسبه بـازده با اوراق بهادار با درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت وجود دارد.

قانون کلی این است که هرچه ریسک بیشتری بپذیرید، سود و زیان بالقوه شما هم بیشتر می‌شود.