صادرات PET تا اطلاع ثانوی متوقف است/ قاچاق گسترده PET ایران به کشورهای همسایه
مدیر بازرگانی پتروشیمی تندگویان با رد هرگونه صادرات PET از ابتدای سال جاری تاکنون، اعلام کرد: PET عرضه شده در بورس توسط دلالان و قاچاقچیان به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی اثر همسایه بر بازار ارز کارفرمائی صنعت پتروشیمی به نقل از شرکت پتروشیمی شهید تندگویان، «رضا مهدی‌نژاد» با بیان اینکه به‌عنوان تنها تولیدکننده پت در کشور دراین باره گفت: پس از التهاب بازار PET در کشور، هیچ صادراتی نداشتیم که آمار گمرک نیز آن را تایید می‌کند، گفت: همه تولید PET این پتروشیمی‌در بورس کالا عرضه می‌شود و بر این اساس اثر همسایه بر بازار ارز در هفته چهار هزار و ۵۰۰ تا پنج هزار تن از طریق این بورس به فروش می‌رسد.
مدیر بازرگانی شرکت پتروشیمی تندگویان تصریح کرد: پس از الزام به عرضه PET به نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی در بورس کالا، دلالان از فرصت استفاده کرده و آن را خریداری و به کشورهای همسایه صادر کردند که نسبت به آن اعتراض کردیم.
گفتنی است، پتروشیمی تندگویان با ظرفیت تولید سالانه بیش از یک میلیون و 587 هزار تن تنها تولیدکننده PET و PTA در ایران است. اسید ترفتالیک خالص (PTA) یکی از مهمترین مواد اولیه برای تولید رزین‌های پلی اتیلن ترفتالات (PET) است که روند رشد تولید و مصرف آن در جهان بسیار چشمگیر بوده است.
پلی‌اتیلن ترفتالات نیز از مهمترین پلی استرهای قابل استفاده در تولید الیاف و پنبه مصنوعی برای صنایع نساجی، تولید انواع بطری نوشابه، قوطی و ظروف مورد استفاده در بسته‌بندی مواد غذایی، دارویی، بهداشتی و همچنین صنایع تولید فیلم‌های پلاستیکی است.
در همین حال «قدرت اله فرج پور» مدیر نظارت بر تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی فروردین ماه امسال تاکید کرده بود: امسال طرح بهینه‌سازی واحد پلی H پتروشیمی تندگویان به منظور افزایش 26 هزار تنی ظرفیت تولید در دستور کار قرار گرفته است.
۱۰ فرمان بانکی رئیس‌جمهور بانک مرکزی مسیر اصلاحات بانکی شفاف‌تر شد
سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در نخستین جلسه نظارت ستادی بانک مرکزی به رئیس‌کل بانک مرکزی ۱۰ ماموریت جدید داد تا به این ترتیب، مسیر اصلاحات بانکی و پولی شفاف‌تر شود.
به گزارش همشهری آنلاین، فرمان اصلاحات بانکی مدنظر رئیس‌جمهور شامل تقویت ارزش پول ملی، اصلاح ناترازی بانک‌ها، توقف رشد سالانه نقدینگی، اصلاح سبد ذخایر ارزی متناسب با نیازهای سرمایه‌گذاری و تجاری کشور، توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرایند وثیقه‌گذاری، فعال‌سازی حساب تجاری، تقویت سامانه‌های نظارتی و تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی می‌شود که بانک مرکزی ماموریت دارد آنها را پیگیری کند.
رئیس‌جمهور که دیروز همراه وزیر اقتصاد مهمان رئیس‌کل و مدیران ارشد بانک مرکزی بود، پس از شنیدن گزارش علی صالح‌آبادی بر جایگاه مهم بانک مرکزی در مدیریت بر منابع پولی، مالی و اصلاح نظام بانکی اشاره و از بانک مرکزی به‌عنوان اتاق اندیشه‌ورزی و رصد سیاست‌های پولی و مالی کشور یاد و تأکید کرد: بانک مرکزی باید مسیر اصلاح و ارتقای نظام بانکی را با قوت پیش ببرد و بر اجرای سیاست‌های مالی و پولی کشور نظارت کند.
به گزارش همشهری، رئیسی خطاب به رئیس‌کل و معاونان بانک مرکزی توقف رشد نقدینگی و مدیریت خلق پول را مأموریت مهم بانک مرکزی اعلام کرد و افزود: رشد نقدینگی اگر با مدیریت به سمت تولید هدایت شود، نگران‌کننده نیست، اما اگر به سمت سوداگری در بازار حرکت کند، تبعات ویران‌کننده‌ای خواهد داشت.
رئیس‌جمهور با اشاره به تمجید رهبر انقلاب از اقدام دولت در سختگیری بجا در کنترل رشد ترازنامه، بانک مرکزی را موظف کرد که رشد خلق پول بانک‌ها را از طریق اعمال سقف بر رشد بدهی‌های بانک‌ها (سپرده‌ها) کنترل و رشد سالانه نقدینگی کشور را تا پایان سال ۱۴۰۲ به زیر ۲۵درصد برساند.
رئیس قوه اجرایی کشور تأکید کرد که در این کنترل باید تأکید اصلی بر رساندن مانده تسهیلات کلان و اشخاص اثر همسایه بر بازار ارز مرتبط به حدود مجاز از طریق اصلاح ساختار هیأت انتظامی و تشدید جرایم و تنبیهات و همچنین شناسایی کامل اشخاص مرتبط و ذی‌نفعان واحد باشد و سرمایه گردش تولید به هیچ‌وجه آسیب نبیند.
رئیس‌جمهور با ابراز خرسندی از وضعیت سامانه‌های پایش و رصد بانک مرکزی، گفت: بحمدلله در زمینه جمع‌آوری و رصد داده‌ها و اطلاعات در شرایط خوبی قرار داریم و این اطلاعات می‌تواند به شفافیت مالی در کشور کمک کند.
جلوی تخلفات بایستید
رئیسی اقدام به‌موقع برای جلوگیری از تخلف را از مصادیق بااهمیت استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده توسط این سامانه‌ها عنوان کرد و گفت: تمام کسانی که در نظام اقتصادی کشور فعالیت دارند باید با نظارت و اقدام به‌موقع بانک مرکزی به این ادراک برسند که زمینه هیچگونه تخلفی در این سیستم وجود ندارد به‌عبارت دیگر اگر کسی انگیزه تخلف داشته باشد با نظارت قوی و اقدام به‌موقع شما امکان تخلف برایش فراهم نشود؛ این امر موجب ارتقای اعتماد فعالان اقتصادی به نظام پولی و مالی کشور خواهد شد.
رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه بانک مرکزی نسبت به تخلفات بانکی با قاطعیت و بدون اغماض عمل کند، گفت: اقدام سریع و قاطع هیأت تخلفات در بانک مرکزی با متخلفان خدمت بزرگی به کشور و نظام بانکی است؛ چراکه از تبدیل شدن تخلف به جرم جلوگیری خواهد کرد.
محور حمایت و تقویت تولید باشد
رئیس دستگاه اجرایی کشور بانک مرکزی را چشم بینای نظام بانکی و پولی کشور دانست و گفت: باید محور تمام اقدامات نظام بانکی کشور در جهت حمایت و تقویت تولید باشد؛ چراکه امروز نجات کشور در تولید بوده و عمل به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در زمینه حمایت از تولید نسخه شفابخش اقتصاد ایران است.
رئیس‌جمهور رفع مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را اقدام مهم بانک مرکزی خواند و افزود: بخشی از دلایل تعطیلی واحدهای تولیدی مشکل سرمایه در گردش است که اگر مرتفع شود منجر به افزایش تولید و اشتغال خواهد شد.
رئیسی از رئیس‌کل بانک مرکزی خواست تا تلاش خود را به‌کار گیرد تا اصول بانکداری اسلامی با دقت و نظارت کامل در قراردادها و عقود بانکی اجرا شود.
او نظارت و کنترل بر ارز و کالا با هدف جلوگیری از سوداگری در بازار از سوی بانک مرکزی را مورد تأکید قرار داد و گفت: اگر کسی به‌دنبال اخلال در بازار است باید برخورد شود، اما باید بدانیم فعال اقتصادی نیاز به حمایت و تشویق دارد و نباید هر اقدامی را به‌عنوان تخلف تلقی کرد.
رئیس‌جمهور «توجه ویژه به حاکمیت ریال» را مورد تأکید قرار داد و گفت: باید از دلاریزه کردن اقتصاد پرهیز کنیم؛ چراکه متأثر شدن اقتصاد از دلار تبعات خسارت‌باری در کشور در پی داشته است.
اصلاح سبد ارزی را پیگیری کنید
رئیس قوه مجریه همچنین با تأکید بر ضرورت اصلاح سبد ارزی کشور و استفاده از ارزهای مختلف خصوصا در مبادلات با کشورهای همسایه و پیمان‌های دوجانبه پولی، گفت: این اقدام می‌تواند به تامین با ثبات کالا و افزایش مبادلات کمک و کشور را در مقابل تکانه‌های دلار مصون کند.
او بانک مرکزی فعال و آگاه به شرایط پولی و مالی را از ضرورت‌های تحول اقتصادی دانست و گفت: اقدامات به‌موقع و زمان‌شناسانه شما در بانک مرکزی اثرات بسیار مثبتی در ارتقای نظام پولی و بانکی کشور خواهد داشت.
رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به ضرورت پرداخت به‌موقع تسهیلات بانکی تأکید کرد: نباید بین تصمیم و اعلام عمومی با اجرا و پرداخت تسهیلات فاصله باشد و در این زمینه تأکید می‌کنم توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرایند وثیقه‌گذاری اجرایی شود، دوگانگی در تصمیم و اعلام عمومی با اجرا درست نیست؛ چراکه باید مردم احساس کنند که دولت، دولت صادق‌الوعدی است.
گزارش رئیس‌کل به رئیسی
علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی کنترل تورم، اصلاح نظام بانکی، مدیریت بازار ارز، حکمرانی ریال و بانکداری اسلامی را ۵راهبرد اساسی بانک مرکزی در راستای تحقق اهداف سند تحول دولت سیزدهم برشمرد و افزود: برای تحقق هر یک از این راهبردها، اقدامات متعددی اجرا شده یا در حال اجراست.
وی به توفیق دولت سیزدهم در مهار تورم و کنترل رشد پایه پولی اشاره کرد و گفت: مجموع اقدامات صورت گرفته در این راستا که با هماهنگی کامل تیم اقتصادی دولت صورت پذیرفته، کاهش حدود ۲۰ واحد درصدی نرخ تورم ۱۲ماهه، از ۳. ۵۹درصد به ۴۰.۱ درصد و همچنین کاهش بیش از ۱۶ واحد درصدی رشد پایه پولی از ۴۲.۶ درصد به ۲۶.۲ درصد را به‌دنبال داشته است.
رئیس‌کل بانک مرکزی کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها با هدف جلوگیری از خلق پول بی‌ضابطه را از دیگر اقدامات بانک مرکزی در اثر همسایه بر بازار ارز راستای اصلاح نظم بانکی برشمرد و در عین حال گفت: مجموع تسهیلات پرداختی شبکه بانکی در ۴ ماهه نخست امسال، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش حدود ۳۸درصدی داشته که سهم قابل‌توجه این تسهیلات، مربوط به سرمایه در گردش بوده است؛ ضمن اینکه تسهیلات اعطایی به شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۸۰ درصد رشد داشته است.
صالح‌آبادی تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی را رویکرد اساسی بانک مرکزی در راستای تحقق شمولیت مالی در کشور دانست و به افزایش ۳۰۰درصدی سقف تسهیلات قرض‌الحسنه اشاره کرد و گفت: با اقدامات متعددی همچون ممنوعیت معاملات فردایی ارز، راه‌اندازی بازار توافقی و تسهیلگری در فرایند برگشت ارز حاصل از صادرات، امروز در بازار ارز با وجود برخی نوسانات مقطعی، آرامش و ثبات حاکم است.
اثرات نسخه جدید ارزی هنوز به بازار سرمایه نرسیده است
روز گذشته اکثر نمادهای تاثیرگذار گروه خودرویی روند نزولی را در پیش گرفتند، به‌طوری‌که نمادهای سایپا، ایرانخودرو، پارسخودرو، زامیاد، گروه بهمن، گسترش سرمایه‌گذاری ایرانخودرو، قطعات اتومبیل ایران، کمکفنر ایندامین، بهمندیزل و فنرسازی‌زر منفی خوردند .
به گزارش «اخبار خودرو»، روز گذشته اکثر نمادهای تاثیرگذار گروه خودرویی روند نزولی را در پیش گرفتند، به‌طوری‌که نمادهای سایپا، ایرانخودرو، پارسخودرو، زامیاد، گروه بهمن، گسترش سرمایه‌گذاری ایرانخودرو، قطعات اتومبیل ایران، کمکفنر ایندامین، بهمندیزل و فنرسازی‌زر منفی خوردند و در مقابل نمادهای سایپا آذین، گسترش سرمایه‌گذاری ایرانخودرو، آهنگری تراکتورسازی ایران و مهرکام پارس نیز مثبت شدند. همچنین روز گذشته طی 18هزارو104 نوبت معاملاتی 296میلیون‌و285هزار سهم به ارزش 30میلیاردتومان در این گروه مورد دادوستد قرار گرفت و ارزش‌کل بازار این گروه تا پایان معاملات روز گذشته بالغ‌بر 12هزارو638میلیاردتومان شد. براساس این گزارش، روز گذشته بازار سرمایه ایران بیش‌از هر روز دیگری به اخبارها درباره بازار ارز واکنش نشان داد، ارزش معاملات بورس تهران روز گذشته رقم ۱۴۲میلیاردتومان را رد کرد و حجم معاملات این بازار از عدد ۳.۶ میلیارد سهم و اوراق مالی گذشت.
آزادسازی معاملات ارز با قیمت آزاد
در حالی‌که در ۲۱فروردین‌ماه سال جاری، اسحاق‌جهانگیری، معاون رئیس‌جمهور اعلام کرد «قیمت دلار از امروز تکنرخی شده و تنها دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان دادوستد شده و خرید و فروش در خارج از این قیمت قاچاق محسوب می‌شود»، قیمت ارز در بازار غیررسمی ایران روند افزایشی گرفت و در مقاطعی قیمت ۱۰هزارتومان را نیز رد کرد. این موضوع تاثیرات شدیدی بر معاملات بازار سهام داشت. با افزایش نرخ دلار در بازارهای غیررسمی، قیمت سهام شرکت‌هایی که عمدتا صادراتمحور بودند، با روند افزایش قیمت مواجه شدند و روزهای بسیاری شاهد صف‌های خرید برای این سهم‌ها بودیم. افزایش شدید تقاضا نسبت‌به عرضه در بازار سهام به افزایش قیمت‌ها انجامید و این موضوع سبب شد شاخص‌های بازار سهام شاهد رکوردشکنی‌های پیدرپی باشند. اما روز گذشته عبدالناصر همتی که بهتازگی بر کرسی ریاست بانک‌مرکزی تکیه زده است، اعلام کرد: «از روز سه‌شنبه هفته جاری معامله ارز در صرافی‌ها با قیمت آزاد امکان‌پذیر است و قیمت ارز با توجه به عرضه و تقاضا در سامانه نیما کشف می‌شود.» او در عین حال تاکید کرد قیمت ارز در صرافی‌ها میانگین موزون بازاری است که ۹۵درصد آن در سامانه نیما مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
اوج هیجان در بورس با اعلام سیاست جدید ارزی
براساس گفتههای رئیس جدید بانک‌مرکزی، حداکثر قیمت ارز در صرافی‌ها، 5 درصد بیشتر از رقمی تعیین خواهد شد که در سامانه نیما کشف می‌شود. درنتیجه از بازارهای غیررسمی ارز صرافی‌ها به بازارهای رسمی بدل می‌شود و واردکنندگانی که کالاهای اساسی و ضروری وارد نمی‌کنند، می‌توانند از طریق صرافی‌ها ارز خود را تامین کنند. کلیات این موضوعات بر روند معاملات بازار سرمایه بهشدت سایه افکنده و باعث شده است تصمیم‌گیری در خریدوفروش تا حدودی سخت‌تر شود. این موضوعات سبب شده‌اند روز گذشته شاخص‌کل ۵۱۹۵واحد رشد کند و در قله تاریخی ۱۳۳هزارو۶۴۶واحدی بایستد. رقمی که در ماه‌های گذشته حتی تصور آن برای فعالان بازار سهام غیرممکن بود. ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک بازار سهام بیش‌از پیش‌معاملات این بازار را به سیطره خود در آورده و باعث شده است هیجان بر بازار سهام و معاملات بازار سهام حاکم باشد.
نیمه پنهان افزایش نرخ ارز
دیروز دلار در ساعاتی از روز خود را تا ۴۱۰۰ تومان هم بالا برد. روندی که در ماه‌های اخیر با نوسان‌هایی ادامه داشته و باعث شده است از ابتدای سال‌جاری تاکنون نرخ دلار امریکا نزدیک به ۱۷ درصد افزایش یابد.
درحالی که در فروردین ماه امسال هردلار امریکا ۳۴۹۳ تومان قیمت داشت دیروز این نرخ به ۴۰۸۶ تومان رسید. افزایش نرخ ارز البته بازار طلا را نیز تکان داد.
درشرایطی که اونس طلای جهانی بدون تغییر باقی مانده بود رشد نرخ دلار باعث شد تا تمام انواع سکه با افزایش قیمت مواجه شود. دیروز سکه تمام طرح جدید با رشد ۱۰ هزار تومانی به یک میلیون و ۱۴۰ هزار تومان، سکه تمام طرح قدیم با رشد ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومانی به یک میلیون و ۱۶۷ هزار و ۶۰۰ تومان، نیم سکه با ۴ هزار تومان رشد به ۶۰۹ هزار تومان و ربع سکه نیز با ۴ هزار تومان افزایش به ۳۲۶ هزار تومان رسید. هرگرم طلای ۱۸ عیار نیز ۶۱۲ تومان بالا رفت و ۱۱۴ هزار و ۳۷ تومان به فروش رسید.
حال این سؤال مهم پیش می‌آید که دلایل نوسان نرخ ارز در ماه‌های اخیر و تشدید آن در هفته‌های اخیر چیست؟ این درحالی است که رئیس کل بانک مرکزی نیز طی هفته‌های اخیربه موضوع انتظارات به‌عنوان مهمترین دلیل افزایش نرخ ارز اشاره و اظهار امیدواری کرده است که در آینده نزدیک این روند صعودی متوقف و تعادل به بازار بازگردد.
درمیان اقتصاددانان نیز تحلیل‌های گوناگونی وجود اثر همسایه بر بازار ارز دارد. برخی از آنها اعتقاد دارند که پایین نگه‌داشتن مصنوعی نرخ ارز توسط دولت‌ها همواره باعث فاصله نرخ واقعی و اسمی ارز شده و اکنون ارز به دنبال نرخ واقعی خود است. عده‌ای نیز این افزایش را خواست دولت می‌دانند که برای افزایش صادرات و کاهش واردات اعمال شده است. این درحالی است که محمد خوش چهره اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران معتقد است که در تحلیل عوامل اثرگذار در رشد نرخ ارز نباید تنها به بخشی از عوامل توجه کرد چراکه عوامل متعددی در آن دخیل است و در برهه اخیر عوامل غیراقتصادی نقش پررنگ تری پیدا کرده است.
این اقتصاددان در ابتدای دولت نهم و زمانی که دلار در محدوده ۹۰۰ تومان قرارداشت به دولت وقت هشدار داد که بازی با نرخ ارز به بهای کسب درآمد ریالی بیشتر خطرناک است و به ضرر اقتصاد ملی تمام می‌شود، اتفاقی که به فاصله چند سال رخ داد و با رشد چند درصدی ارز تورم چند ده درصدی نیز میهمان ایرانی‌ها شد. اکنون او خطاب به مدیریت کلان اقتصادی خواستار هشیاری و عقلانیت بیشتر، نظارت فعالانه و مدیریت مسئولانه تر بازار ارز شده است.
به گفته این استاد دانشگاه هم‌اکنون تقاضاهای پنهان و البته کلانی درحال ورود به بازار است که مشاهده نمی‌شود. این غلط است که مبنای رهگیری و تشخیص تقاضای بالفعل و بالقوه صرفاً از طریق کارگزاران محدودی به نام صرافی‌ها انجام شود. بنابراین اینکه در صرافی‌ها تقاضای اضافه‌ای دیده نمی‌شود تنها مربوط به متقاضیان به نسبت خرد می‌شود درحالی که برخی از تقاضاهای بزرگ با مشاهده افزایش نرخ ارز و به منظور سودجویی وارد بازار شده است. به گفته او سفرهای خارجی تنها تقاضای موجود در بازار نیست و تقاضاهای پنهان دیگری وجود دارد که به سادگی دیده نمی‌شود.
نکته دیگری که خوش چهره به آن اشاره و به دولت گوشزد می‌کند این است که ممکن است برخی از عوامل و جریان‌هایی که بدون ملاحظه منافع ملی برای اختلال در اقتصاد و بویژه با حوزه ارز به تقاضای غیرواقعی ارز دامن بزنند و دولت را ناکارآمد جلوه دهند.
وی همچنین هشدار اثر همسایه بر بازار ارز می‌دهد که نباید دیو خفته تقاضایی که ریشه در حجم بالای نقدینگی سرگردان، انگیزه سوداگری و در نهایت نگران از کاهش ارزش دارایی‌های ریالی خود، باردیگر بیدار شود چرا که همه ضرر می‌کنند نه تنها دولت بلکه تک تک ایرانی‌ها و حتی کسانی که با نیت کسب سود دارایی خود را به ارز تبدیل کردهاند نیز متضرر می‌شوند چراکه پس از این اتفاق افزایش تورم تمام دارایی آنها را می‌بلعد.
نباید به ارز تک وجهی نگاه کرد
به گفته خوش چهره اگر در تحلیل بازار ارز تنها به یک دسته از دلایل توجه شود، نخستین انحراف درتشخیص این پدیده رخ می‌دهد. چون که عوامل متعددی در نرخ ارز مؤثر است که با هم‌افزایی یکدیگر باعث رشد نرخ ارز می‌شوند.
درواقع کسانی که تک نگاری می‌کنند و پدیده ارز را تک وجهی نگاه می‌کنند اگر در درون دولت باشند به زیان سیاست‌های اقتصادی کلان تمام می‌شود و اگر در رفتارهای فردی تجلی پیدا کند باعث زیان فردی می‌شود.
وی ادامه داد: به طور عمده نرخ ارز به‌عنوان یک اثر همسایه بر بازار ارز ابزار سیاستی تجاری تلقی می‌شود و اگرچه در سایر بخش‌ها مانند قیمت تمام شده کالا و خدمت تأثیر می‌گذارد ولی جای اصلی آن در تجارت است. وی تأکید کرد: با وجود این طرف دیگر نرخ ارز با ارزش پول ملی ارتباط دارد که بشدت حساس است. این درحالی است که حفظ ارزش پول ملی جزو وظایف ذاتی بانک مرکزی است که باید اساس تصمیم‌گیری باشد. بنابراین این موضوع که برخی از کشورها برای افزایش صادرات عمدی ارزش پول ملی خود را کاهش می‌دهند ناصحیح است و چنین اقدامی تنها در مواجهه با ارز سایر کشورها اجرایی می‌شود.
اشتباه‌هایی که در بازار ارز انجام شد
این اقتصاددان گفت: درحالی که درگذشته ریشه ارزش پول ملی در میزان ذخایرطلا بود ولی بعد از مطرح شدن پیمان «برتون وودزاین» تولیدناخالص داخلی و ملی کشورهاست که جای طلا را گرفته است. هرچند که در ایران به دلیل تولید نفت بخشی از تولیدناخالص داخلی با نفت پر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ارز از دوطریق تقاضا و عرضه مدیریت می‌شود، افزود: در اثر همسایه بر بازار ارز دولت گذشته اشتباهی که انجام شد این بود که مدیریت ارز با تأکید روی عرضه انجام می‌شد و درآن سال‌ها از تزریق سکه و ارز به بازار خبر می‌داد. درحالی که مدیریت تقاضا تأثیر مطلوب‌تری دارد.
خوش چهره تصریح کرد: علاوه براین در دهه‌های گذشته در قوه مجریه و مقننه این تمایل وجود داشته است که با افزایش نرخ ارز ریال بیشتری به دست بیاورند تا صرف هزینه‌های عمومی دولت مانند بهداشت، درمان و این اواخر یارانه نقدی کنند. درحالی که این افزایش درنهایت با تورم تأثیر معکوسی بر اقتصاد خواهد داشت.
در بهمن سال ۱۳۹۰ خوش چهره در خصوص التهابات بازار ارز و طلا گفته بود: وظیفه دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی کشور است که همسویی تحریم‌ها و بسترسازی‌ها را با اقدامات و سیاست‌های داخلی کشف و عیان کند و متعاقباً برخوردهای لازم را صورت دهند. به گفته وی نواقص مدیریت کلان اقتصادی از سوی مسئولان دولت، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی در جای خود، اما نقص اصلی را باید در مجلسی جست‌وجو کرد که ضعیف است و نخواسته یا نتوانسته مسئولانه با این مسائل برخورد کند. آن قدر فضا تعجب‌برانگیز است که شائبه تعمدی بودن برخی سیاست‌های اقتصادی در جهت دامن زدن به فضای سوداگری را تداعی می‌کند.
زمانی که باید نگران شد
این استاد دانشگاه هشدار داد: اگر نرخ ارز مدیریت و بر بازار نظارت دقیقی نشود ارزش پول ملی در سراشیبی سقوط قرار می‌گیرد و آثار زیانباری برای اقتصاد به همراه خواهد داشت. به گفته وی در اقتصاد ایران جریان‌هایی به نام نقدینگی سرگردان و نیت‌های سوداگری و رکود وجود دارد که می‌تواند خطرآفرین باشد. حتی برخی از شرکت‌ها حاضرند که دارایی‌های خود را به ارز تبدیل کنند تا پس از مدتی با افزایش نرخ ارز سود بیشتری به دست بیاورند. درحالی که نمی‌دانند همین افزایش نرخ‌ها به تورم تبدیل شده و سود و دارایی آنها را در بلندمدت از بین می‌برد.
وی اظهارکرد: هم‌اکنون رشد حدود ۲۰ درصدی نرخ ارز در سال‌جاری و رسیدن آن به نرخ ۴ هزار تومان جای نگرانی زیادی ندارد ولی درصورتی که نرخ از این محدوده‌ها بگذرد و باعث داغ شدن بازار شود نگرانی‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین نباید بازار ارز به جایی برسد که مردم برای حفظ دارایی‌های خود آن را به ارز تبدیل کنند.همان اتفاقی که در چند سال گذشته و در دولت قبل افتاد و بنیان‌های اقتصاد را با مشکل مواجه کرد. دولت قبل تصور می‌کرد با افزایش حدود ۵۰ درصدی می‌تواند علاوه براین که به خواسته‌های خود می‌رسد بازار را نیز مدیریت کند اما در فرصت کوتاهی نرخ ارز تا ۳۰۰ درصد هم افزایش یافت. وی ادامه داد: بنابراین باید جلوی بیدار شدن دیو سوداگری و تقاضای غیرواقعی را در بازار ارز گرفت.
وخیم‌تر شدن اوضاع در مناسبات همسایگان شمالی ایران
- نخست وزیر ارمنستان اعلام کرده که در ساعات اولیه حمله آذربایجان با سران فدراسیون روسیه، فرانسه و ایران، وزیر امور خارجه ایالات متحده و ریاست سازمان پیمان امنیت جمعی تماس گرفته است (اعضای این پیمان عبارتند از روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان). نمایندگان آمریکا و فرانسه صریحا تعرض به تمامیت ارضی ارمنستان را مورد انتقاد قرار داده‌اند. جمهوری اسلامی ایران هرگونه احتمال تغییر مرزی میان ارمنستان و آذربایجان را منتفی دانسته، روسیه طرفین را به ادامه حل مسائل مورد اختلاف از طریق صلح‌آمیز دعوت کرده و سازمان پیمان امنیت جمعی نمایندگانی برای بررسی شکایت ارمنستان به ایروان فرستاده است.
- در حال حاضر امکانی برای تغییر سیاست خارجی و احتمال دوری ارمنستان از فدراسیون روسیه و پیمان‌های تحت رهبری مسکو (سازمان پیمان امنیت جمعی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا) وجود ندارد. باید گفت که ارمنستان دارای قرارداد امنیتی جداگانه 49 ساله با روسیه نیز هست و لشکر 102 فدراسیون روسیه در ارمنستان مستقر است. دفاع از مرزهای ارمنستان با ترکیه و ایران نیز بر عهده این لشکر است.
چند روز پیش شدیدترین درگیری‌های نظامی بعد از جنگ ۴۴ روزه ۲۰۲۰ در بخش جنوبی مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان با تلفات زیادی از دو طرف روی داد. مناطق شهری و روستایی مرزی ارمنستان نیر مورد اصابت موشک و توپخانه دوربرد قرار گرفت. در حال حاضر با میانجیگری شورای اروپا و ایالات متحده آمریکا- و نه روسیه- فعلاً آتش‌بس برقرار شده که شکننده به نظر می‌رسد. در این میان دولت ارمنستان کمی صریح‌تر از گذشته از بی‌عملی هم‌پیمان دفاعی خود یعنی روسیه که خودش در باتلاق جنگ خودخواسته در اوکراین فرو رفته ابراز نارضایتی می‌کند. از سوی دیگر، اخیرا نانسی پلوسی سخنگوی مجلس نمایندگان کنگره ایالات متحده از ارمنستان بازید کرد. حال باید دید آیا این رویدادها در نزدیکی بیشتر ارمنستان به غرب مؤثر خواهد بود.
کیهان لندن موضوع تعرض اخیر جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان و شرایط کنونی این منطقه را با تیگران داودیان کارشناس مسائل مشترک ایران و ارمنستان در میان گذاشته است.
-آقای داودیان، از شما در رسانه‌های ارمنستان برای اظهار نظر کارشناسی در مورد مسائل مشترک ایران و ارمنستان دعوت می‌شود. لطفاً شمه‌ای از سابقه آکادمیک خود برای خوانندگان کیهان لندن ارائه دهید و بگویید که تخصص شما در چه زمینه‌ای است؟
تیگران داوودیان
– من دانش‌آموخته دانشکده زبان‌های خارجی دانشگاه اصفهان هستم، پیشتر در روزنامه ارامنه «آلیک» ایران دبیر بخش بوده و پس از مهاجرت به ارمنستان در بخش فارسی رادیوی همگانی جمهوری ارمنستان کار کرده‌ام. همزمان در بخش دروس ویژه روابط بین‌الملل دانشگاه آمریکایی ایروان و سپس دانشکده مدیریت دانشگاه فرانسوی ایروان تحصیل کرده‌ام. با مطبوعات ارمنستان در زمینه ایران و ارامنه ایران همکاری داشته و مؤلف دو فرهنگ زبان ارمنی به فارسی و فارسی به ارمنی هستم.
-زمینه‌ها و دلایل برخوردهای نظامی چند روز اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان را در چه می‌بینید؟
– ارمنستان و جمهوری آذربایجان بعد از جنگ چهل و چهار روزه پاییز سال ۲۰۲۰ میلادی بر سر قره باغ کوهستانی، با میانجیگری روسیه موافقت‌نامه آتش‌بس دهم نوامبر سال ۲۰۲۰ را امضا کردند. طرف ارمنی طبق این موافقت‌نامه کلیه تعهدات خود را از قبیل عقب‌نشینی از مناطق آذربایجانی تحت کنترل خود در کلبجر و آقدام و اخیرا نیز از لاچین را انجام داده و در کمیسیون مشترک سه‌جانبه در سطح نخست وزیران سه کشور امضاکننده موافقت‌نامه آتش‌بس شرکت فعال دارد. این کمیسیون مسئول آماده‌سازی گشایش مجدد خطوط مراسلاتی ریلی و جاده‌ای میان دو کشور است. ارمنستان برای تشکیل کمیسیون مشترک تعیین نهایی مرزهای میان دو کشور و علامت‌گذاری آن نیز اعلام آمادگی کرده است. جمهوری آذربایجان هنوز به تعهدات خود در خصوص آزادسازی اسرا بطور کامل عمل نمی‌کند. آذربایجان بر سر ایجاد دالان میان غرب این کشور و شرق نخجوان اصرار می‌ورزد که در موافقت نامه آتش‌بس نهم نوامبر پیش‌بینی نشده است. نخجوان جمهوری خودمختار وابسته به آذربایجان است که مرز مستقیم با آذربایجان ندارد و با ارمنستان و ایران و ترکیه هم‌مرز است. آذربایجان با تکیه بر پیروزی خود در جنگ چهل و چهار روزه، مسئله قره باغ را خاتمه یافته اعلام کرده و از ارمنستان می‌خواهد که تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، شامل منطقه ارمنی نشین قره باغ کوهستانی را به رسمیت بشناسد. ارمنستان برای به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان اعلام آمادگی نموده، ولی همراه با میانجیگران اصلی حل بحران قره باغ یعنی روسیه، فرانسه و ایالات متحده آمریکا، اعضای هیئت رئیسه گروه مینسک وابسته به سازمان همکاری و امنیت اروپا، تأکید کرده است که مسئله قره باغ مسئله ارضی نبوده و مسئله تأمین امنیت و وضعیت ارامنه قره باغ همچنان روی میز است. دلیل اصلی ادامه اقدامات جنگ‌افروزانه حکومت جمهوری آذربایجان و تدارک حملات ادواری نظامی علیه مناطق مرزی ارمنستان نیز در راستای همین سیاست غیرسازنده رهبری باکو است. نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نیز در نشست روز سیزدهم ماه سپتامبر مجلس ملی کشور اعلام کرد که سیاست اخلال در مذاکرات حل مسئله قره باغ، خرابکاری در بازسازی ارتش ارمنستان و جلوگیری از پیشرفت اقتصادی کشورمان، دلایل اصلی اقدامات تهاجمی حکومت آذربایجان است و توجیه رهبری باکو برای شروع مجدد حملات مسلحانه درباره به اصطلاح تهدیدات ارمنستان، فقط یک بهانه است.
– جمهوری آذربایجان می‌گوید حملات توپخانه سنگین و پهپادهای آن کشور به دنبال اقدامات تحریک‌آمیز سربازان ارمنستان در نزدیکی مرز دو کشوربوده است. آیا دلایل موثقی برای این ادعا وجود دارد؟
– همانطور که گفتم، نخست وزیر ارمنستان در صحن مجلس ملی اعلام کرد که آذربایجان فقط به دنبال بهانه است تا فعالیت‌های ادامه مذاکرات بررسی آینده قره باغ را مختل سازد و هیچگونه اقدامات تحریک‌آمیز از سوی سربازان ارمنستان در نزدیکی مرز میان دو کشور رخ نداده است. نخست وزیر ارمنستان اعلام کرده که در ساعات اولیه حمله آذربایجان با سران فدراسیون روسیه، فرانسه و ایران، وزیر امور خارجه ایالات متحده و ریاست سازمان پیمان امنیت جمعی تماس گرفته است (اعضای این پیمان عبارتند از روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان). نمایندگان آمریکا و فرانسه صریحا تعرض به تمامیت ارضی ارمنستان را مورد انتقاد قرار داده‌اند. جمهوری اسلامی ایران هرگونه احتمال تغییر مرزی میان ارمنستان و آذربایجان را منتفی دانسته، روسیه طرفین را به ادامه حل مسائل مورد اختلاف از طریق صلح‌آمیز دعوت کرده و سازمان پیمان امنیت جمعی نمایندگانی برای بررسی شکایت ارمنستان به ایروان فرستاده است. آنان هیچکدام نشانه‌ای از «اقدامات تحریک‌آمیز از سوی سربازان ارمنستان» قید نکرده‌اند. سیاست ایروان تشنج‌زدایی در منطقه بوده و کارشناسان امور دفاعی نیز عقیده دارند که ارمنستان با موقعیت فعلی نظامی و تسلیحاتی خود دست به چنین تحریکاتی نمی‌زند، حتی مخالفین رئیس جمهوری آذربایجان نیز از ماجراجویی‌های اخیر رژیم عاصی شده و در تظاهرات خود انتقاد کردهاند که حمله اخیر ارتش آذربایجان بیهوده بوده و ارمنستان شکست خورده و فاقد تسلیحات مدرن، سبب کشته شدن بیش از یکصد نظامی آذربایجانی شده است. این خود نشانه شروع حمله توسط ارتش جمهوری آذربایجان و نشانه این است که سربازان ارمنی به قیمت جان خود مقاومت کردهاند.
– پس از شروع اقدامات نظامی اخیر جمهوری اسلامی چه گام‌هایی برداشته؟
– طبق گزارش رسانه‌ها، بعد از وقایع اخیر، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با همتای آذربایجانی خود تماس تلفنی داشته و رئیس جمهوری اسلامی نیز در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای مواضع تهران درباره خطوط قرمز ایران در مورد لزوم حفظ تمامیت ارضی کشورهای همسایه و نظر جمهوری اسلامی درباره تغییرناپذیری مرز ایران و ارمنستان را اعلام کردهاند. ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی در جواب تماس تلفنی رهبر ارمنستان اعلام کرده است که «مرزهای تاریخی ایران و ارمنستان بستر رفاه، همگرایی و امنیت منطقه محسوب می‌شود و تهران مصمم به ادامه همکاری در همه زمینه‌ها به نفع رفاه و ثبات منطقه است». خبرگزاری «بسیج» نیز روز ۲۴ شهریور (۱۵ سپتامبر) گزارش داد که فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از یگان‌های مستقر در نوار مرزی ایران با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و نخجوان بازدید کرده و در جریان فعل و انفعالات مرزی و آمادگی نیروهای خود قرار گرفته است. اقدامات تهران بیشتر برای پیشگیری از احتمال ادامه این تحریکات در داخل مرزهای ایران بوده و در مورد جمهوری آذربایجان حکم بازدارندگی دارد. خود جمهوری اسلامی دارای مشکلات عدیده داخلی و خارجی است و به نظر من، در صورت تعرضات جدید جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان، واکنش تهران در حد گفتار و مانورهای مرزی باقی خواهد ماند.
– به دنبال حمله و آتش‌بس همچنان شکننده، ارمنستان چه اقداماتی در اثر همسایه بر بازار ارز عرصه دیپلماسی و دسترسی به تسلیحات مورد نیاز کرده آنهم وقتی روسیه این کار را نمی‌کند؟
– به دنبال تعرض اخیر ارتش جمهوری آذربایجان به قلمرو ارمنستان، مسئولین سیاست خارجی و امنیتی ارمنستان فعالیت‌های همزمان را در سازمان پیمان امنیت جمعی و شورای امنیت سازمان ملل متحد آغاز کردند. ارمنستان نه فقط عضو پیمان امنیت جمعی بوده بلکه ریاست دوره‌ای آنرا بر عهده دارد. آذربایجان عضو این پیمان نبوده و طبق اساسنامه این پیمان، حمله به هر یک از اعضای این پیمان به مثابه حمله به کل اعضای پیمان محسوب می‌شود. بازرسین سازمان پیمان امنیت جمعی هم‌اکنون در ارمنستان بسر می‌برند تا اسناد و شواهد تعرض آذربایجان به قلمرو یکی از اعضای پیمان را ثبت کرده و به ریاست آن گزارش دهند. شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز که ریاست دوره‌ای آنرا فرانسه بر عهده دارد، بنا بر درخواست ارمنستان تشکیل جلسه داده و مسئله حمله جمهوری آذربایجان به مرزهای ارمنستان را مورد بررسی قرار داده است. اعضای شورای امنیت به اتفاق آرا حمایت خود از توقف عاجل اثر همسایه بر بازار ارز آتش بین ارمنستان و آذربایجان و حل و فصل مسائل مورد اختلاف با ابزارهای سیاسی- دیپلماتیک را اعلام کردند. مسئله تجهیز نیروهای مسلح ارمنستان به تسلیحات جدید و مدرن، اخیرا در مجلس ملی و محافل سیاسی کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نخست وزیر در جلسه پرسش و پاسخ با نمایندگان مجلس اعلام کرد که خرید تسلیحات، چهار بعد مالی، سیاسی، تکنیکی و حمل و نقل دارد و ارمنستان آمادگی حل این ابعاد را دارد. آلن سیمونیان رئیس مجلس ملی نیز در مصاحبه با کانال اول تلویزیون ارمنستان اعلام کرد که تأمین تسلیحات جدید از اولویت‌های حکومت است. آرام سرگیسیان رئیس حزب «جمهوری» از احزاب غیرپارلمانی نیز به کانال اول تلویزیون ارمنستان اعلام کرد که کشور باید از تکیه یکجانبه به تسلیحات روسی رهایی یافته و در پی خرید تسلیحات دفاعی پیشرفته از غرب باشد. قابل ذکر است که اکثر ناکامی‌های ارتش ارمنستان به علت استفاده جمهوری آذربایجان از پهپادها و موشک‌های مدرن است. اقشار مختلفی از مردم نیز از سفر چند روزه اخیر نانسی پلوسی سخنگوی مجلس نمایندگان کنگره آمریکا به ارمنستان استقبال کرده و خواهان خروج کشور از سازمان پیمان امنیت جمعی و نزدیکی بیشتر به غرب شده‌اند. مسافرت نانسی پلوسی به ارمنستان و محکومیت صریح تعرض و اشغال بخشی از خاک ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان، از سوی مقامات آمریکایی و فرانسوی و چند نماینده اروپایی، نشانه‌های موفقیت اثر همسایه بر بازار ارز دیپلماسی ارمنستان است. اخیرا هم بعضی از مقامات ایروان واکنش سازمان پیمان امنیت جمعی در قبال حمله آذربایجان به قلمرو ارمنستان را ناکافی اعلام کردهاند.
– تهاجم اخیر و کنده شدن بخشی از خاک ارمنستان چه پیامدهایی برای نیکول پاشینیان و حزب حاکم «پیمان مدنی» و همچنین فضا و نیروهای سیاسی ارمنستان خواهد داشت؟
-بررسی افکار عمومی و سوالات میدانی نشان می‌دهد که حزب حاکم «پیمان مدنی» به ریاست نخست وزیر هنوز دارای پایگاه مردمی قوی بوده و کم شدن استقبال مردم از گردهمایی‌های نیروهای مخالف دولت نیز گواه این مدعی است. منتقدین دولت حاکم از سه جناح هستند. گروه اول متشکل از طرفداران روبرت کوچاریان و از جمله اعضای حزب داشناکسیون و سرژ سرگیسیان دومین و سومین رؤسای جمهوری کشور هستند که یک سوم کرسی‌های مجلس ملی (سی و پنج کرسی) متعلق به آنان است و خواهان نزدیکی بیشتر به روسیه‌اند. طرفداران لئون تر پتروسیان اولین رئیس جمهوری در پارلمان حضور نداشته و خواهان تسریع مذاکرات عادی ساختن روابط با ترکیه و جمهوری آذربایجان هستند. آنان در مورد ادامه گسترش روابط با روسیه مشکلی نداشته و میلی به ادامه فعالیت گروه مینسک در حل بحران قره باغ وابسته به سازمان همکاری و امنیت اروپا به ریاست روسیه، فرانسه و آمریکا ندارند. به نظر من، در حال حاضر امکانی برای تغییر سیاست خارجی و احتمال دوری ارمنستان از فدراسیون روسیه و پیمان‌های تحت رهبری مسکو (سازمان پیمان امنیت جمعی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا) وجود ندارد. باید گفت که ارمنستان دارای قرارداد امنیتی جداگانه ۴۹ ساله با روسیه نیز هست و لشکر ۱۰۲ فدراسیون روسیه در ارمنستان مستقر است. دفاع از مرزهای ارمنستان با ترکیه و ایران نیز بر عهده این لشکر است. نیروهای مخالف دولت که در مجلس ملی حضور دارند امکان ضعیفی برای آماده ساختن روند حد نصاب لازم برای تأمین رأی عدم اعتماد به نخست وزیر دارند. طبق اصل ۱۱۵ قانون اساسی ارمنستان، پیش‌نویس مصوبه مجلس شورای ملی در مورد رأی عدم اعتماد به نخست‌وزیر، با درخواست حداقل یک سوم تعداد کل نمایندگان و تنها در صورتی می‌تواند ارائه شود که در پیش‌نویس مصوبه، همزمان نامزد جدید نخست‌وزیری پیشنهاد شده باشد.
پیش‌نویس مصوبه مجلس شورای ملی در مورد رأی عدم اعتماد به نخست وزیر، حداقل تا چهل و هشت ساعت و حداکثر تا هفتاد و دو ساعت پس از تقدیم، به رأی گذاشته می‌شود. مصوبه با اکثریت آرای تعداد کل نمایندگان با رأی‌گیری اسمی‌اتخاذ می‌شود. در صورت اتخاذ تصمیم، نخست وزیر مستعفی شناخته می‌شود. طرفداران ساقط ساختن دولت حاکم برای این کار احتیاج به حداقل ۵۳ رأی موافق دارند، ولی آنان فقط ۳۵ رأی مورد اطمینان دارند. در ثانی، گردهمایی‌های روزهای ۱۴-۱۵ سپتامبر نیروهای مخالف نشان داد که آنان در مورد معرفی نامزد جدید نخست‌وزیری دچار اختلاف هستند و معرفی نامزد جدید احراز پست نخست‌وزیری، از پیش‌شرط‌های قانون اساسی است. اپوزیسیون لیبرال دموکرات و متمایل به غرب خارج از پارلمان فقط در صورت برگزاری انتخابات و شرکت مجدد و کسب موقعیت جدید می‌توانند در تغییر سیاست خارجی کشور نقش داشته باشد. البته آنان در خارج از پارلمان نیز با دولت حاکم همکاری داشته، ولی اهرمی برای احراز مواضع خود ندارند.
دیدگاه شما