کشف قیمت در بورس کالا

مهدی کاظمی اسفه در گفت وگو با خبرنگار گروه اقتصاد بیان کرد: در اقتصاد‌های آزاد که حضور بخش خصوصی بیش از دولت نمایان است، کشف قیمت کالا‌ها و خدمات براساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. بر این اساس اعتقاد به کشف واقعی قیمت کالا‌ها و خدمات، از ملزومات اصلی رشد اقتصادی در هر کشوری است که در این راستا بازار سرمایه به ویژه بورس کالای ایران و استفاده از مکانیزم و ابزار‌های آن می‌تواند موثر باشد.

بورس کالا چیست؟

در مقاله آشنایی با تابلو های بورس و فرابورس به معرفی بورس اوراق بهادار، بازارها و تابلوهای آن پرداختیم. در آن مقاله اشاره شد که بازارها براساس مواردی که در آن‌ها معامله می‌شود، نام‌گذاری می‌شوند. همچنین گفتیم که علاوه‌بر بورس اوراق بهادار که در آن انواع اوراق بهادار معامله می‌شوند، بازار دیگری در ایران به نام بورس کالا وجود دارد. در این بازار کالاهای مختلف، همراه با قراردادهایی متنوع معامله می‌شوند.

بورس کالای ایران دارای چهار بازار متفاوت است. بازار فیزیکی، بازار مشتقه، بازارهای مالی و بازار فرعی، چهار بازاری هستند که بورس کالای ایران را تشکیل داده‌اند. قبل از این‌که سراغ این بازارها برویم ابتدا بررسی می‌کنیم که بورس کالا چیست و به چه منظوری ایجاد شده است؟

بورس کالا چیست؟

بورس کالا، بازاری سازمان‌یافته است که در آن کالاهایی مشخص، با روش‌هایی از پیش تعیین شده معامله می‌شوند.
در بورس کالای ایران (Iran Mercantile Exchange) همانند بورس اوراق بهادار، تعداد زیادی خریدار و فروشنده وجود دارد که بجای اوراق بهادار، کالا معامله می‌کنند. در این بازار معمولا کالاها و مواد خام تغییر شکل نیافته مثل زعفران، زیره، فلزات مختلف و. معامله می‌شوند.

دلایل تشکیل بورس کالا و تاریخچه آن

یکی از دلایل بوجود آمدن بورس کالا، ناکارآمدی روش‌های معامله در بازارهای سنتی بود. این ناکارآمدی در بخش‌های عرضه، تقاضا و حتی توزیع نیز دیده می‌شد. در بازارهای سنتی فرایند کشف قیمت به‌درستی انجام نمی‌گرفت و هیچ نهاد نظارتی وجود نداشت که بر عملکرد طرفین قرارداد نظارت داشته باشد. بنابراین تصمیم‌گرفته شد تا بازاری به‌نام بورس کالا بوجود بیاید تا خلاءهای موجود در بازار را پر کند.

یکی از قدیمی‌ترین بورس‌های کالا، بورس کالا شیکاگو (CME) واقع در ایالات متحده آمریکا است که قدمتی نزدیک به 170 سال دارد. بورس فلزات لندن (LME) بعد از بورس کالای شیکاگو ، یکی دیگر از قدیمی‌ترین بورس‌های کالای دنیا است که قدمتی معادل 130 سال دارد. یعنی از حوالی قرن نوزدهم این بازارها به‌منظور برطرف کردن مشکلات مبادله و یا دادوستد بوجود آمدند.

بورس فلزات لندن

نخستین بورس کالایی ایران، بورس فلزات بود که در سال 1382 ایجاد شد، پس از آن در سال 1383 بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. در سال 1386 با ادغام بورس فلزات و بورس کالاهای کشاورزی، بورس کالای ایران بوجود آمد.

مزایا و معایب معامله در بورس کالا

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، یکی از دلایل بوجود آمدن بورس کالا، عدم وجود ناظر بر فعالیت‌های معامله‌گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا ، معامله‌گران در انجام مبادلات خود با ریسک‌های مختلفی رو‌به‌رو می‌شدند. مثلا ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل آگاهی نداشته باشد. در این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. علاوه‌بر این نهاد یا سازمانی وجود نداشت که افراد بتوانند از سابقه آن شخص، اصالت کالاهای مورد معامله او و. با‌خبر شوند. از طرف دیگر فروشنده نمی‌دانست که آیا خریدار در تاریخ مشخص شده، پول را به او پرداخت خواهد کرد یا خیر.

با تشکیل بورس کالا یک سازمان منسجم و یکپارچه ایجاد شد که علاوه‌بر داشتن اطلاعات خریداران و فروشندگان، اصالت کالاها را تضمین می‌کند و بر عملکرد سرمایه‌گذاران نظارت دارد. بنابراین در این بازار ریسک تسویه وجود ندارد. از دیگر مزایای این بازار می‌توان به شفافیت آن اشاره کرد. در این بازار نیز همانند بورس اوراق بهادار، خریداران و فروشندگان، قیمت‌های مد‌نظر خود را مشخص می‌کنند. این قیمت‌ها در تابلویی نمایش داده می‌شوند و قراردادها و پیمان‌هایی که منعقد می‌شود دارای اعتبار و اصالت هستند.

کشف قیمت از دیگر مواردی است که در این بازار توسط فرایند عرضه و تقاضا انجام می‌شود. در این بازار تمامی عوامل موثر بر قیمت کالا، تاثیر خود را به‌طور شفاف نمایش می‌دهند. در این بازار اگر یکی از طرفین به وظایف و تعهداتش عمل نکند، از محل تضمین‌های اولیه‌ای که از خریدار و فروشنده گرفته شده، اقدام به جبران خسارت وارده می‌شود.

کشف قیمت در بورس کالا، از طریق فرایند عرضه و تقاضا انجام می‌شود.

از معایب این بازار می‌توان به محدودیت‌های موجود در حجم خرید اشاره کرد. برای مثال در خرید برخی محصولات نمی‌توان از یک حد معین شده‌ای، کمتر خرید کرد. شرکت‌هایی که در بورس کالا فعالیت می‌کنند موظف هستند که به‌طور دائم کالاهای خود را عرضه کنند. برای مثال نمی‌توانند سه دوره کالاها را عرضه کنند و یک دوره عرضه نکنند. این عرضه‌ها باید به‌صورت متوالی انجام شود، در غیر این صورت از بازار اخراج می‌شوند. از دیگر معایب این بازار می‌توان به عرضه برخی از کالاها به ‌شکل سبد اشاره کرد و امکان انتخاب برای خریدار وجود ندارد.

با شکل‌گیری این بازارها شاهد تغییر شکل نحوه انجام معاملات از گذشته تاکنون هستیم، یعنی از معاملات سنتی به سمت معاملات پیشرفته حرکت می‌کنیم.

چه کالاهایی در این بازار معامله می‌شوند؟

بورس کالا دارای چهار بازار فیزیکی، مشتقه، مالی و فرعی است. انواع محصولات صنعتی و معدنی، کشاورزی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و. در این بازارها معامله می‌شوند. در ادامه به معرفی کالاهایی که در هر‌کدام از این گروه‌ها معامله می‌شوند، می‌پردازیم.

• گروه محصولات صنعتی و معدنی، در این گروه کالاهای متفاوتی نظیر فراورده‌های فولادی، آلومینیومی، مسی و شمش روی معامله می‌شوند.
• گروه فرآورده‌های نفتی و شیمیایی، کالاهایی مثل روغن موتور، پارافین، قیر، دوده صنعتی، اسید نیتریک، استیک اسید، گوگرد، آمونیاک و. از نمونه کالاهایی هستند که در این گروه معامله می‌شوند.
• گروه کشاورزی، از کالاهایی که در این گروه معامله می‌شوند، می‌شود به کنجاله، تفاله، کنستانتره‌ها، ذرت، شکر، پسته، زعفران، پنبه، جو، برنج، تخم‌مرغ و. اشاره کرد.
• گروه کالاهای پذیرفته شده در بازار مشتقه و مالی، در این گروه انواع زعفران و اوراقی مانند اوراق سلف موازی استاندارد سراتو شرکت سایپا و. معامله می‌شوند.

در بازار فرعی، گروه‌ها و کالاهای مختلفی با شرایطی متفاوت از گروه‌های نام برده شده معامله می‌شوند. برای مثال مواردی مانند کودها، گیاهان دارویی، قند، فرآورده‌های لبنی و. در بخش کشاورزی بازار فرعی معامله می‌شوند. به‌همین صورت نیز در بخش‌های مختلف معدنی، شیمیایی و پلیمری بازار فرعی، کالاهای متفاوتی معامله می‌شوند. برای مشاهده بازارها، کالاها، قراردادها و کسب اطلاعات در رابطه با بورس کالا می‌توانید به سایت ime.co.ir مراجعه کنید.

طبقه‌بندی بازارهای بورس کالا

چه قراردادهایی در بورس کالا معامله می‌شوند؟

اگر قصد معامله در بورس کالا را دارید، نیازی نیست که خودتان قرارداد بنویسید. شما می‌توانید با استفاده از قراردادهای از پیش‌ نوشته‌شده که ساختاری استاندارد دارند، معامله کنید. در تصویر زیر بازارهای مختلف بورس کالا و برخی از قراردادهایی که در این بازارها به‌کار می‌روند را می‌بینید.در ادامه به توضیح برخی از این قراردادها می‌پردازیم.

قرارداد نقدی (Spot)

قرارداد نقدی، قراردادی است که احتمالا همه شما با این نوع قرارداد آشنایی دارید. در این قرارداد، خریدار، همه مبلغ مورد نظر را به‌طور نقدی به فروشنده می‌پردازد، در مقابل فروشنده هم باید همان موقع کالای فروخته شده را تحویل دهد. در این قرار داد که قرارداد فوری هم به آن گفته می‌شود دو طرف قرارداد می‌توانند حداکثر ظرف سه روز به تعهدات خود عمل کنند. در این قرارداد خریدار باید هزینه کارمزد کارگزار را نیز بپردازد.

قرارداد نسیه (Credit)

در قرداد نسیه، خریدار کالای مورد نظر را فوری دریافت می‌کند، اما وجه نقد را مطابق با قرارداد و در تاریخ سررسد باید به فروشنده بپردازد.

قرارداد سلف (forward)

قرارداد سلف عکس قرارداد نسیه است. در این قرارداد خریدار کل مبلغ قرارداد را در زمان انجام معامله به فروشنده می‌پردازد. در عوض فروشنده نیز متعد می‌شود که در تاریخ سررسید که در قرارداد مشخص می‌شود، کل محصول فروخته شده را به خریدار تحویل دهد.

قرارداد آتی (Future)

قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن دو طرف معامله متعهد می‌شوند که در یک تاریخ معین به شرایط ذکر شده در قرارداد عمل کنند. در این قرارداد فروشنده متعهد می‌شود که در تاریخ ذکر شده در قرارداد، مقدار مشخصی از یک کالا یا محصول را با قیمتی از پیش تعیین شده، در ازای دریافت مبلغ تعیین شده به خریدار تحویل دهد. برای این‌که دو طرف معامله به تعهدات خود عمل کنند، به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند که مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین در اتاق پایاپای بگذارند. دو نوع قرارداد آتی وجود دارد.

قرارداد آتی خرید و قرارداد آتی فروش

قرارداد آتی خرید (short position) این امکان را به شما می‌دهد که در تاریخ مشخصی از آینده دارایی خاصی را با قیمت توافق شده هنگام عقد قرارداد خریداری کنید. قرارداد آتی فروش (Long position ) عکس قرارداد آتی خرید است. طی این قرارداد شما متعهد می‌شوید که در تاریخ معین، در ازای دریافت مبلغی مشخص شده حین عقد قرارداد، کالای مورد نظر را بفروشید.

قرارداد اختیار معامله

اختیار معامله (option) قراردادی است که بین دوطرف، یک خریدار و یک فروشنده بسته می‌شود. در این قرارداد خریدار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص که در قرارداد ذکر شده است را در تاریخ سررسید دارد. بیایید کمی واضح‌تر راجع‌به این نوع قرارداد صحبت کنیم. فرض کنید من یک طرف این قرارداد هستم (واگذار کننده حق) و شما طرف دیگر آن (خریدار یا شخصی که طی قرارداد، حقی به او داده شده است). قراردادی بین ما منعقد می‌شود و من به شما حق فروش یک دارایی خاص، در یک قیمت توافقی و در یک تاریخ مشخص می‌دهم.

در ازای عقد این قرارداد شما (دارنده اختیار معامله) به‌خاطر دریافت حق خرید این کالا، مبلغی به من (واگذار کننده حق) به‌عنوان قیمت دریافت حق، پرداخت می‌کنید. حال تاریخ سررسید، رسیده است. در این تاریخ شما این حق را دارید که دارایی که در قرارداد مشخص شده است را بفروشید یا نه.

توجه داشته باشید که در اختیار معامله، شما این حق را دارید که اختیار خود را اعمال کنید یا نکنید. یعنی هیچ اجباری در فروش دارایی در تاریخ سررسید وجود ندارد. شما با توجه به شرایط بوجود آمده در سررسید می‌توانید انتخاب کنید که از این حق استفاده کنید یا نه.

دو نوع اختیار معامله وجود دارد

اختیار خرید (Call option) و اختیار فروش (Put Option). در مقالات بعدی شما را بیشتر با این اختیارها آشنا خواهیم کرد.

قراردادهای معاوضه یا تاخت (swap)

قرارداد معاوضه یا تاخت مثل قرارداد کشف قیمت در بورس کالا آتی و اختیار معامله از انواع قراردادهای مشتقه است. در این قرارداد یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد.

برای مثال مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی با نرخ ثابت و مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی با نرخ شناور با هم تاخت زده می‌شوند. بدین صورت افرادی که به دنبال دوری از نوسانات قیمت‌ها هستند، جریان نقد ثابت و سایر مشارکت‌کنندگان ریسک‌پذیر با استفاده از این فرصت‌ها با قبول ریسک جریان نقد شناور را انتخاب می‌کنند.

صندوق‌های کالایی قابل معامله (ETC)

صندوق كالايی قابل معامله که به آن Exchange Traded Commodity نیز می‌گویند، یکی از ابزارهای مالی نوین هستند. این صندوق‌ها به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید یک کالا و نگهداری آن و پرداخت هزینه بابت حمل و نقل، هزینه‌های نگهداری مثل پرداخت هزینه انبار و. ، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. با خرید اوراق این صندوق‌ها، علاوه‌بر این‌که مالک بخشی از دارایی‌های این صندوق هستید، مسئولیت نگهداری این کالاها را نیز برعهده ندارید.

به بیانی دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه جمع‌آوری شده خود را به سرمایه گذاری در کالایی خاص اختصاص می دهند. افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این کشف قیمت در بورس کالا کشف قیمت در بورس کالا کالاها هستند اما محلی برای نگهداری آن ندارند، می‌توانند واحدهای این صندوق‌ها را خریداری کنند.

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که مالکیت دارنده آن را بر مقدار معینی کالا نشان می‌دهد. پشتوانه این گواهی قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

در مقالات بعد سعی می‌کنیم که هر کدام از قراردادهای بورس کالا را به‌طور کامل توضیح دهیم و نحوه استفاده از این قراردادها را شرح خواهیم داد.

چه کسانی به بورس کالا مراجعه می‌کنند؟

معمولا مخاطبان بورس کالا به دو دسته ریسک‌گریز یا ریسک‌پذیر تقسیم می‌شوند.

دسته ریسک‌گریز برای این‌که از نوسان کاذب قیمت‌ها در امان باشند به این بازار مراجعه می‌کنند. تولیدکنندگان کالا و مصرف‌کنندگان، برای کاهش ریسک احتمالی پیش روی خود می‌توانند متناسب با نیازشان از انواع قراردادهای بورس کالا استفاده کنند.

دسته دوم که افرادی ریسک‌پذیر هستند، به دنبال استفاده از نوسانات قیمت‌ها هستند و به این نوسانات به چشم یک فرصت می‌نگرند. در زبان عام به این افراد سفته‌باز یا سوداگر (Speculator) گفته می‌شود. این افراد از نوسانات قیمت استفاده کرده و سود خود را حداکثر می‌کنند.

برای این‌که بتوانید در بورس کالا فعالیت داشته باشید در اولین گام باید اقدام به دریافت کد معاملاتی در بورس کالا کنید. این کد را می‌توانید از طریق کارگزاری‌ها دریافت کنید. مدارک لازم برای دریافت کد مشتری، برای مشتری حقیقی یا حقوقی متفاوت است.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر مقاله بورس کالا چیست؟ برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

تبعیت فرآیند کشف قیمت محصولات فولادی از قوانین بورس کالا

بر اساس مجموعه‌ای از قوانین و مقررات، عرضه در بورس محصولات شرکت‌های فولادی با هماهنگی نهاد ذیصلاح شورای رقابت بوده و فرآیند کشف قیمت نیز تابع قوانین بورس کالا است.

به گزارش بلاغ قیمت یکی از متغیرهای مهم اقتصادی است که بسیاری از تصمیمات خرید بر اساس آن شکل می‌گیرد، به طور کلی قیمت در یک اقتصاد سالم و رقابتی انعکاسی از کیفیت و ارزش کالاست و مصرف‌کنندگان برای کالاها و خدمات مطلوب و با کیفیت و خدمات پس از فروش موردنظر خود حاضر به پرداخت بهای آن هستند؛ در اقتصاد رقابتی بازار که هدف غایی سیاست‌های اصل ۴۴ است نظام عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت یک کالا یا خدمت است.
آیا دخالت دولت و سایر نهادهای دولتی در قیمت‌گذاری کالاها و خدمات عمومی مجاز است؟
بر اساس ماده ۲۱ قانون الحاقی برخی از مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت «به منظور تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقای بهره‌وری شبکه توزیع و شفاف‌سازی فرآیند توزیع کالا و خدمات، دولت مکلف است با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، قیمت‌گذاری را به کالاها و خدمات عمومی و انحصاری و کالاهای یارانه‌ای و ضروری محدود نماید».
در خصوص قیمت‌گذاری کالاهای پذیرفته شده در بورس اختیارات دولت و سایر نهادهای دولتی همچون ستاد تنظیم بازار چگونه است؟
براساس ماده ۱۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی «دولت مکلف است کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج نماید». همچنین بر مبنای بند ت ماده ۷ قانون برنامه ۵ ساله ششم توسعه «ایجاد و تحمیل هرگونه بار مالی مازاد بر ارقام مندرج ذر قوانین بودجه سنواتی توسط دستگاه‌های اجرایی حتی تحت عنوان تنظیم بازار ممنوع است.» و بنا بر بند ج ماده ۳۶ قانون احکام دائمی «کالاهایی که در بورس‌های کالایی به عنوان کشف قیمت در بورس کالا بازار متشکل، سازمان یافته و تحت نظارت پذیرفته می‌شوند و مورد داد و ستد قرار می‌گیرند طبق قوانین و مقررات حاکم بر آن بورس عرضه، معامله می‌شوند و عرضه، معامله، تسویه و تحویل نهایی کالاهای مذکور مشمول قوانین و مقررات مربوط به بازارهای غیرمتشکل کالایی نیست».
بنابراین دولت و سایر نهادهای نظارتی دولتی همچون ستاد تنظیم بازار اجازه دخالت در فرآیند قیمت‌گذاری و عرضه و تقاضا را نداشته اما در شرایط فعلی اجرای دستورالعمل‌های مختلف از سوی نهادهای مختلف دولتی موجب اختلاف قیمت در بورس و خارج از بورس شده که از یکسو منجر به توزیع رانت شده و از سوی دیگر بار مالی بر شرکت‌های عرضه‌کننده (که غالبا سهامی عام هستند) تحمیل کرده و این در حالی است که مصرف کننده نهایی نیز از منافع این پایین نگه داشتن قیمت بهره‌مند نمی‌شود.
شورای رقابت تا چه حدی مجاز به دخالت در قیمت‌گذاری کالا است؟
شورای رقابت به عنوان نهادی فرا قوه‌ای که بر اساس موضوع ۵۳ قانون اصلاح موردی از قانون برنامه چهارم توسعه و سیاست‌های ابلاغی اصل ۴۴ قانون اساسی با هدف تسهیل و کاهش ریسک فعالیت‌های بخش خصوصی و جلوگیری از انحصار شکل گرفته، تنها نهاد صلاحیت‌دار در خصوص قیمت‌گذاری کالاهای انحصاری است.
آیا محصولات فولادی تخت مشمول قوانین قیمت‌گذاری شورای رقابت هستند؟
در مورد محصولات فولادی تخت براساس تشخیص شورای رقابت صرفاً بخشی از محصولات (ورق گرم با ضخامت کمتر از ۵ میلی‌متر) مشمول نظارت در شورای رقابت بوده که در این خصوص با توافق صورت گرفته تحت عنوان «تصمیم جلسه ۳۰۰ شورای رقابت مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۰۲ »، شورای رقابت دستورالعملی تحت عنوان «دستورالعمل تنظیم بازار ورق گرم فولادی با ضخامت کمتر از ۵ میلی‌متر» تدوین کرده که مجدداً در شهریور ماه سال جاری در این شورا تأیید شده است.
بر اساس این دستورالعمل که در راستای قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و برای ورق گرم فولادی با ضخامت کمتر از ۵ میلی‌متر به واحدهای تولیدی تأثیرگذار در بازار محصولات فولادی کشور (مجتمع فولاد مبارکه اصفهان، نورد و لوله اهواز، فولاد گیلان) ابلاغ شده است، این واحدها جهت فروش داخل ملزم به عرضه تمامی ورق گرم فولادی خود با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و این دستورالعمل در بورس کالا هستند و همچنین در این دستورالعمل فرمول محاسبه قیمت پایه ورق گرم فولادی در بورس کالا تعیین گردیده و در تبصره ۲ این دستورالعمل ذکر شده است که «برای افزایش قیمت در بورس محدودیتی(سقف قیمتی) اعمال نمی‌شود .» و در واقع کشف قیمت تابع مقررات بورس کالا است.
در ادامه در ماده ۴ این دستورالعمل آمده است که این شرکت‌ها موظف‌اند حداقل ۲۵ درصد از میزان عرضه هر کالا را در تالار بورس کالا عرضه کنند و در ماده ۵ شرکت‌های تولیدی فوق‌الذکر را موظف نموده که با رعایت ماده ۴ این دستورالعمل شرایط مشتریانی که با آن‌ها قرارداد بلندمدت (در بازار مچینگ) دارند را به شورای رقابت گزارش و در پایگاه اطلاع رسانی خود منتشر کنند، لذا در این راستا ۲۵ درصد محصولات شرکت‌های فولادی در بورس کالا کشف قیمت شده و بقیه محصولات نیز با همان قیمت کشف شده در بورس به صورت مچینگ به مشتریان عرضه می‌گردد و گزارش عرضه در اختیار نهادهای ذیربط قرار داده می‌شود.
بنابراین بر اساس مجموعه قوانین و مقررات اعلامی، عرضه در بورس محصولات شرکت‌های فولادی با هماهنگی نهاد ذیصلاح شورای رقابت بوده و فرآیند کشف قیمت نیز تابع قوانین بورس کالا است و هرگونه دخالت سایر نهادهای دولتی در این رویه غیرقانونی بوده و منجر به دستوری شدن فرآیند قیمت‌گذاری و توزیع رانت و کشف قیمت در بورس کالا فاصله گرفتن از اهداف سیاست‌های اصل ۴۴ در خصوص ایجاد فضای کسب و کار رقابتی در کشور می‌شود.

بلاغ: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

کشف قیمت منصفانه املاک با عرضه در بورس کالا

عرضه املاک در بورس کالا در حالی با معامله یک باب واحد تجاری در شهر جدید کشف قیمت در بورس کالا پردیس و یک قطعه زمین در شهرستان بندرعباس و پذیرش ۸ باب واحد تجاری در شهر هشتگرد کلید خورده که به اعتقاد کارشناسان و صاحبنظران، عرضه املاک در بورس کالا می‌تواند با کشف قیمت مبتنی بر قیمت منطقه‌ای و نظم حاکم بر بازار که همان مکانیسم عرضه و تقاضاست، قیمت‌های خارج از بورس را نیز شفاف کند.

به گزارش فراسو، در همین ارتباط، سعید اسدی مدیر کالایی یکی از کارگزاری‌ها معتقد است با ایجاد فضای شفاف برای معاملات ملک به کمک بورس کالا، تخلفات مختلف از جمله تخلفات قیمتی معاملات این حوزه در بازار سنتی نیز کاهش خواهد یافت و این از مهم‌ترین اتفاقاتی است که عرضه املاک در این بورس رقم خواهد زد.

اسدی با اشاره به جذابیت بازار املاک برای سرمایه‌گذاران، در گفتگو با کالاخبر افزود: ملک به دلیل ارزش‌افزوده‌ای که برای خریدار ایجاد می‌کند؛ همواره مورد رصد و تقاضای افراد بوده است. به‌تناسب همین تقاضا، تخلف هم در بازار ملک بسیار دیده می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه متذکر شد: این تخلفات و سوءاستفاده‌های مالی به‌ویژه در خریدوفروش املاکی که متعلق به دولت است، بیش از بخش خصوصی دیده می‌شود. بارها در مزایده‌ها و عرضه اموال دولتی دیده شده که تخلفاتی صورت گرفته و پاکت‌های مزایده باز شدند و یا پاکت‌هایی با پاکت برنده در لحظه آخر جابه‌جا شده‌اند. حتی گاهی از سوی فروشنده هم اهمال‌هایی دیده شده و اموال دولتی به‌گونه‌ای حراج شده و به نااهلان واگذار شده‌اند که بعدها برای این معامله دادگاه تشکیل‌شده و آن را ابطال کرده‌اند.

به گفته اسدی این اتفاق به دلیل سود وسوسه‌انگیزی است که ملک به همراه دارد و در فضای غیرشفاف، زمینه برای سوءاستفاده هر چه بیشتر و بالا بردن نفع طرف معامله فراهم می‌شود.

این کارشناس بورس تاکید کرد: در چنین فضایی، بورس تصمیم گرفته فضایی را ایجاد کند که عرضه تمام املاک و اموال دولتی و غیردولتی در شرایطی برابر برای همه افراد و به‌صورت کاملاً شفاف انجام شود. این سازوکار در بورس فراهم شد و قرار است در ابتدا دولت و سپس بخش خصوصی، املاک خود را به‌جای بازار سنتی در یک بازار مکانیزه و آنلاین عرضه کنند.

او عنوان کرد: در بورس این امکان وجود دارد که عموم مردم از این عرضه مطلع شده و برای خرید به‌عنوان متقاضی وارد معامله شوند. بنابراین محدودیتی به نفع افرادی خاص ایجاد نخواهد شد.ضمن اینکه بورس در اتاق پایاپای تضمین‌هایی را پیش‌بینی کرده است که در هر شرایطی اگر یکی از طرفین بدعهدی و یا تخلف کرد و یا معامله را فسق کرد؛ حق طرف دوم تضییع نشود.

اسدی افزود: بورس ضمن اخذ درصدی از قیمت معامله به‌عنوان «وجه‌الضمان»، این امکان را فراهم می‌کند که معامله از وجاهت بیشتری برخوردار شود و دو طرف با خیالی آسوده نسبت به انجام معامله اقدام کنند.

اسدی با اشاره به اینکه در بازار سنتی مسکن بارها مشاهده‌شده که یکی از طرفین معامله، بدعهدی یا تخلفاتی می‌کند و موجبات زیان طرف مقابل را فراهم می‌آورد، گفت: در بازار سنتی ممکن است ملکی که فروشنده معرفی می‌کند با آن ملکی که به مشتری تحویل می‌دهد، اختلاف داشته باشد. یا ملک را به صورت هم زمان به چند نفر می‌فروشد و یا در قیمت با طرف دیگر دچار مشکل می‌شود. اما وقتی عرضه املاک در چارچوب بورس و نظم حاکم بر آن انجام شود، دیگر این مشکلات وجود نخواهد داشت و مقررات بورس، اجازه بروز این تخلفات و یا حداقل، ضایع شدن حق طرفین را نمی‌دهد.

او ادامه داد: البته این بازار نوپاست و باید با انجام معاملات، مشکلات احتمالی آن‌هم شناسایی شود. در سایر بورس‌ها نیز مشکلاتی بعضاً در ابتدای کار وجود داشت که نقص‌های موجود آنها به‌تدریج با بازبینی مقررات و رفع باگ‌های موجود، برطرف شد.

این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: ابتدا قرار است که املاک دولتی در بورس کالا عرضه شود و بانک‌ها نیز برای شروع پیش‌قدم شده‌اند. وزارت راه و شهرسازی نیز قرار است عرضه املاک خود را از کانال بورس داشته باشد. اما اینگونه نیست که این بازار صرفاً مختص دولتی‌ها باشد و خصوصی‌ها نتوانند در آن حضور یابند. اتفاقاً طبق پیش‌بینی‌ها این بورس، فضای مناسبی را برای بخش خصوصی و انبوه‌سازان فراهم خواهد کرد که از این طریق تأمین مالی انجام دهند.

او به کشف قیمت مناسب در این بازار اشاره کرد و گفت: کشف قیمت در بورس به شکل منطقه‌ای و از طریق سازوکار بورس کالا خواهد بود. این امکان در واقع یکی از مهم‌ترین مزیت‌های عرضه املاک در بورس کالا است که می‌تواند باعث ایجاد شفافیت در قیمت‌ها و معاملات شود و حتی برای تعیین قیمت در بازار سنتی نیز راهنمای مفیدی باشد. به‌گونه‌ای که حتی می‌شود متناسب با قیمت کشف‌شده یک ملک در بورس، قیمت ملک دیگر در همان منطقه را در بازار سنتی به‌راحتی تعیین کرد. در واقع این موضوع می‌تواند به شفاف شدن قیمت‌ها در بازار مسکن نیز کمک کند.

کشف قیمت خودرو در بورس کالا

در شرایطی دوشنبه گذشته معامله خودرو در بورس کالا کلید خورد که این معامله فیزیکی از این پس می‌تواند پشتوانه‌ای برای تامین مالی صنعت خودرو به‌شمار آید.

در شرایطی دوشنبه گذشته معامله خودرو در بورس کالا کلید خورد که این معامله فیزیکی از این پس می‌تواند پشتوانه‌ای برای تامین مالی صنعت خودرو به‌شمار آید.

هرچند در آخرین نسخه استراتژی توسعه صنعت خودرو تاسال 1404، مسیر‌های تنوع‌بخشی به روش‌های تامین مالی خودروسازان تعیین شده، اما عرضه خودرو در بورس کالا ابزار مشخصی در استراتژی مذکور نیست این در شرایطی است که برخی کارشناسان عرضه، معامله و تحویل فیزیکی خودروهای مختلف در بورس کالا را سنت‌شکنی مطلوبی در مسیر توسعه بورس کالا و همچنین ابزار مالی صنایع خودروسازی می‌خوانند.

بر این اساس دوشنبه گذشته در حالی عرضه 50 سراتو در بورس کالا کلید خورد که این پرسش مطرح است که خودروسازان با چه نیتی به عرضه محصولاتشان در بورس کالا پرداخته اند؟ در حال حاضر خودروهای زیر 40 میلیون تومان از سوی تولید‌کنندگان قیمت‌گذاری می‌شود و شورای رقابت در این زمینه دخل و تصرفی ندارد حال آنکه اگر قرار است خودروهایی همچون دنا یا سراتو که خودروسازان خود به قیمت‌گذاری آنها می‌پردازند در بورس کالا عرضه شوند چه مزیتی برای شرکت تولیدکننده دارد؟ در این بین اما سوال مهم‌تر آن است که در سند راهبردی صنعت خودرو بر اوراق مشارکت و صکوک تاکید شده است و اوراق سلف در این بین چه جایگاهی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در ابتدا باید به تعریف اوراق سلف بپردازیم؛ به گفته کارشناسان اوراق سلف نوعی اوراق صکوک (اوراق تامین مالی اسلامی) است که براساس آن متقاضیان می‌توانند با خرید چند برگه که معادل قیمت یک خودرو است، محصول خود را در زمان تحویل از کارخانه دریافت کنند.

در واقع عرضه این اوراق به منزله قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.

آنگونه که گفته می‌شود، این روش امنیت بیشتری نسبت به اوراق مشارکت دارد به همین دلیل نیز خودروساز تصمیم گرفته از این طریق به تامین مالی بپردازند. اما در مورد سوال اول نیز که مطرح شد بسیاری از دست‌اندرکاران و کارشناسان صنعت خودرو تاکید دارند که خودروسازان در حال حاضر با عرضه محصولات کم‌تیراژ خود چون سراتو و دنا تصمیم دارند به نوعی کشف قیمت کنند، بنابراین عرضه این خودروها در بورس یک امتحان و آزمایش برای عرضه خودروهای بعدی است.

بر این اساس در صورت موفق بودن این تجربه آنها قطعا محصولات پرتیراژ خود را نیز وارد بازار معاملات بورس کالا خواهند کرد؛ چراکه از این طریق قیمت محصولاتشان توسط عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد و با کشف قیمت واقعی آنها می‌توانند سایر محصولات خود را به بازار عرضه کنند.اما در حالی هدف خودروساز از عرضه محصول در بورس کالا بحث تامین نقدینگی است که به‌نظر می‌رسد آنها هدف دیگری را نیز در این زمینه دنبال می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان، اولین هدف خودروسازان از عرضه خودرو در بورس کالا، همان‌طور که گفته شد تامین نقدینگی مورد نیاز شرکت‌هایشان از راه جذب خریدار است. اهمیت این موضوع از آن رو است که خودروسازان داخلی چند سالی است که با مشکل تامین نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ موضوعی که موجب شده حتی به فروش اموال مازاد خود بپردازند. در این بین اما به باور کارشناسان هدف دیگر خودروسازان در عرضه محصولاتشان در بورس کالا، خروج خودرو از قیمت‌گذاری دستوری است.

به‌دنبال تشدید تحریم‌های بین‌المللی و افزایش نرخ ارز و دو برابر شدن قیمت خودروهای داخلی شورای رقابت پا در عرصه قیمت‌گذاری خودروهای داخلی گذاشت. شورا با تاکید بر اینکه بازار خودروهای تولید داخل انحصاری است به این بازار ورود کرد تا زمینه رقابت را ایجاد کند اما قیمت‌گذاری نه تنها رقابتی شدن بازار را به‌دنبال نداشت؛ بلکه موجب شد تا خودروسازان با ضرر و زیان‌هایی روبه‌رو شوند.

بنابراین در شرایطی که تولید‌کنندگان تاکید دارند که بازار خودرو کشور انحصاری نیست، یکی از خواسته‌های خود را حذف قیمت‌گذاری محصولاتشان از طرف شورای رقابت می‌دانند؛ بنابراین آنها با عرضه محصولاتشان در بورس کالا می‌توانند زمینه کشف قیمت واقعی محصولات خود را ایجاد کنند. در این میان اما عرضه این محصولات به بورس کالا می‌تواند تلاشی به‌منظور خروج قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت باشد.

در این بین هر چند حذف شورای رقابت وجه مثبتی است که خودروسازان به‌دنبال آن هستند، اما نباید فراموش کرد که یک تحلیل منفی نیز در این زمینه می‌توان ارائه کرد؛ اینکه در صورت عدم استقبال از محصولات پرتیراژ شرکت‌های خودروساز در بورس کالا، آنها مجبور به کاهش قیمت خواهند شد.

بر این اساس اگر چه عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند معایبی برای خودروساز داشته باشد اما مهم‌ترین مزیت آن کشف نرخ کالاهای انحصاری و ایجاد رقابت در بازار خودرو کشور است. یک کارشناس خودرویی در این زمینه معتقد است که فروش رقابتی خودرو در بورس کالا می‌تواند در چارچوب قراردادهای رایج از جمله نقدی، نسیه و سلف صورت بگیرد که این امر می‌تواند بازار خودرو را در شرایط مختلف، متعادل نگه دارد، از سوی دیگر فرصت طراحی قراردادهای معاملاتی خاص برای خودرو، امکان مدیریت ریسک را برای هر دوسوی بازار خودرو، یعنی خریداران و عرضه‌کنندگان فراهم می‌کند و نوسان قیمت خودرو را به حداقل ممکن می‌رساند. وی همچنین تاکید می‌کند که عرضه خودرو در بورس براساس کنترل‌ها و نظارت‌های بسیاری صورت می‌گیرد و معاملات نیز در فضایی کاملا شفاف انجام می‌شود.

موضوع قابل توجه دیگر

این است که با توجه به اینکه بسیاری از مواد اولیه تولید خودرو در بورس کالای ایران کشف نرخ می‌شود، عرضه محصول نهایی در این بورس می‌تواند به کشف نرخ منطقی، منصفانه و شفاف محصول نهایی منجر شود.

اما همان‌طور که گفته شد عرضه محصولات به بورس کالا، می‌تواند ایجاد شفافیت کند؛ به‌این معنا که خودروساز با عرضه محصول خود در بورس کالا با قیمت پایه، در واقع قیمت نهایی محصول خود بدون مولفه‌هایی چون مالیات بر ارزش افزوده، بیمه و هزینه شماره‌گذاری را مشخص می‌کند؛ بنابراین با این اقدام ضمن آنکه قیمت نهایی خودرو مشخص می‌شود خودروساز می‌تواند اتهام گران‌فروشی را که همواره به او نسبت داده می‌شود نیز از بین ببرد. به این ترتیب، عرضه سراتو و سایر خودروهای دیگر به بورس کالا حاوی چند هدف و پیام است و به‌نظر می‌رسد خودروساز در حال بهره بردن از ظرفیت‌های این موضوع است. در این زمینه دست‌اندرکاران و کارشناسان صنعت خودرو نیز نظر خود را ارائه کرده‌اند.

شفاف‌سازی قیمت خودرو

سعید مدنی / مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت

یکی از اقداماتی که خودروسازان باید آن را در صدر برنامه خود قرار دهند، تنوع بخشی به ابزارهای تامین مالی است؛ چراکه یکی از مشکلات خودروسازان طی چند سال گذشته مشکل نقدینگی موردنیاز برای تولید بوده است؛ بنابراین در درجه اول می‌توان انتشار اوراق سلف یا عرضه خودرو در بورس کالا را در مسیر تامین مالی شرکت‌های خودرو دانست.در انتشار اوراق سلف خودرو، تعهدات ثبت شده است و خودروساز متعهد به انجام تعهدات خود می‌شود؛ بنابراین یکی از مزایای عرضه خودرو در بورس کالای ایران انجام به موقع تعهدات از سوی فروشندگان است؛ زیرا به‌دلیل قانونمندی و اخذ تضامین لازم، معامله‌گران از انجام تعهدات اطمینان کامل دارند. اما مهم‌ترین موضوعی که می‌توان به آن اشاره کرد ایجاد شفافیت در فروش محصولات خودروسازان است.

شرکت سایپا به‌عنوان اولین خودروسازی که به عرضه سراتو در بورس پرداخت، این محصول را با قیمت پایه 872 میلیون و 604 هزار و 446 ریال عرضه کرد و در ذیل آن اشاره کرد که خریدار باید مبلغ 118 میلیون و 305 هزار و 554 ریال را به‌صورت مازاد بابت بیمه، شماره‌گذاری و مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کند؛ این موضوع نشان دهنده آن است که خودروساز قصد دارد به خریداران درخصوص قیمت نهایی محصولات خود نیز اطلاع‌رسانی کند. یکی از موضوعات مهمی که شاید بسیاری از مشتریان خودرو درخصوص آن آگاهی ندارند. بنابراین درصورتی‌که سایر خودروها نیز در بورس کالا عرضه شوند، خودروسازان از این طریق می‌توانند قیمت نهایی محصول خود را به مشتری عرضه و در این زمینه شفاف‌سازی کنند.

عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت

تقی زاده/ معاون فروش شرکت خودروسازی سایپا

شرکت سایپا روز دوشنبه 50 دستگاه خودروی سراتو را در بورس کالا عرضه کرد تا از ظرفیت‌های موجود در بورس کالا برای فروش محصولات خود بهره ببرد. عرضه خودرو در بورس کالا یکی از روش‌های فروش است که شرکت‌های خودروساز می‌توانند از طریق آن به تامین مالی شرکت‌های خود اقدام کنند.

سایپا در حالی از این شیوه بهره برد که بسیاری از شرکت‌ها برای تامین نقدینگی مورد نیازشان یا حل بخشی از مشکلات مالی‌شان کالایی را که قرار است به‌صورت نقد در بازار بفروشند به‌صورت سلف از طریق بورس‌های کالا عرضه می‌کنند این کار هم به نفع مصرف‌کننده و هم به نفع تولید‌کننده است. هر چند اولین هدف تامین منابع مالی است اما مباحثی چون ایجاد شفافیت و رقابت نیز از موضوعات مهم دیگری است که موجب شده از این طرح استفاده شود. عرضه خودرو در بورس کالا موجب کشف قیمت واقعی خودرو خواهد شد؛ چراکه عرضه و تقاضا موجب تعیین قیمت محصولات می‌شود.

در واقع بورس محل تلاقی عرضه و تقاضا است؛ بنابراین ضمن آنکه قیمت محصولات به سمت واقعی شدن پیش می‌رود؛ درصورتی‌که محصولی متناسب با سلیقه مشتریان نباشد یعنی از قیمت و کیفیت مناسبی برخوردار نباشد، خودروساز مجبور به کاهش قیمت یا افزایش کیفیت آن می‌شود. اهمیت این موضوع از آن رو است که نظارت بورس بر مکانیزم عرضه و قیمت بسیار حساب شده و زیاد است. در پایان نباید فراموش کرد که عرضه این محصولات و کشف واقعی قیمت محصولات در واقع پاسخی به کسانی است که بازار خودرو کشور را انحصاری می‌دانند.

تعیین تکلیف انحصار در صنعت خودرو

یک کارشناس مالی صنعت خودرو

یکی از ظرفیت‌هایی که خودروسازان به‌منظور فروش خودروهای خود می‌توانند از آن بهره ببرند عرضه خودروها در بورس کالا است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که شرکت‌های خودروساز می‌توانند با فروش نقدی محصولاتشان در بورس به تامین نقدیندگی مورد نیاز خود بپردازند. مزیت دیگر عرضه خودروهای داخلی در بورس کشف نرخ کالاهای غیرانحصاری است. از آنجا که چند سالی است خودروهای داخلی جزو کالاهای انحصاری به حساب می‌آیند و شورای رقابت در این زمینه به تعیین تکلیف قیمتی می‌پردازد؛ بنابراین خودروسازان می‌توانند با عرضه محصولات خود در بورس کالا، قیمت خودروهای خود را براساس عرضه و تقاضایی که صورت می‌گیرد، مشخص کنند. بر این اساس خودروسازان می‌توانند قیمت‌های نهایی شده در بورس را به‌عنوان قیمت بازار آزاد تعیین کنند.

بنابراین با این اقدام موضوعاتی همچون انحصاری بودن خودرو تعیین تکلیف می‌شود و از این طریق تلاش‌ها برای خروج قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت آغاز کشف قیمت در بورس کالا خواهد شد. اما یکی از پرسش‌های پیش آمده این است که چرا سایپا خودروی سراتو خود را عرضه کرده و ایران خودرو نیز دنا را برای عرضه در بورس انتخاب کرده است؟ پاسخ مشخص است؛ خودروسازان تصمیم دارند با عرضه محصولات کم‌تیراژشان در بورس، وضعیت فروش محصولاتشان را در بورس ارزیابی کنند و پس از آن محصولات پرتیراژ خود را در این فضای رقابتی عرضه کنند. در چنین شرایطی بورس کالای ایران به‌عنوان بازاری رقابتی می‌تواند کمک جدی به اهداف خودروسازان کند.

شفافیت ثمره بورس کالا برای اقتصاد/ کشف قیمت کالا‌ها و خدمات براساس عرضه و تقاضا

یک کارشناس اقتصادی گفت: نگاهی به فعالیت ۱۱ ساله بورس کالا نشان می‌دهد این بازار نقش ارزشمندی در توجه و سوق دادن اقتصاد کشور به سمت مکانیزم عرضه و تقاضا داشته و از همه مهمتر فعالیت این بورس به شفافیت اقتصاد کمک کرده است.

مهدی کاظمی اسفه در گفت وگو با خبرنگار گروه اقتصاد بیان کرد: در اقتصاد‌های آزاد که حضور بخش خصوصی بیش از دولت نمایان است، کشف قیمت کالا‌ها و خدمات براساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. بر این اساس اعتقاد به کشف واقعی قیمت کالا‌ها و خدمات، از ملزومات اصلی رشد اقتصادی در هر کشوری است که در این راستا بازار سرمایه به ویژه بورس کالای ایران و استفاده از مکانیزم و ابزار‌های آن می‌تواند موثر باشد.

وی در ادامه افزود: بنابراین باید اینگونه عنوان کرد که اگر می‌خواهیم همانند سایر کشور‌ها به توسعه اقتصادی برسیم باید از دستوری بودن اقتصاد جلوگیری کرده و اجازه دهیم عرضه و تقاضا به کشف قیمت کالا‌ها و خدمات منجر شود.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: شاید به همین دلیل و برای رسیدن به این منظور است که در کشور ما نیز از سال‌ها پیش جهت مهیا شدن بستر‌های رقابتی در میان صنایع، بازاری متشکل به نام بورس کالا برای پایان دادن به نگرش دستوری بودن اقتصاد راه اندازی شد تا براساس آن تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالا‌ها در فضایی شفاف و رقابتی به فعالیت بپردازند.

کاظمی اسفه عنوان کرد: در این راستا نگاهی به فعالیت بیش از یک دهه گذشته بورس کالا در اقتصاد کشور نشان می‌دهد این بازار نقش ارزشمندی در توجه و سوق دادن اقتصاد به سمت مکانیزم عرضه و تقاضا برداشته و از همه مهمتر فعالیت این بورس به شفافیت اقتصاد کمک کرده است.

عضو هیات مدیره کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران با بیان این مطلب که اقتصاد کشور تا شفافیت آرمانی و نیز حاکم شدن مکانیزم عرضه و تقاضا و دوری از اقتصاد دستوری کماکان فاصله دارد، تصریح کرد: به همین دلیل باید شرایطى فراهم شود تا بسیاری از کالا‌ها و محصولات امکان عرضه در بورس کالای ایران را داشته باشند تا در پی آن شاهد افزایش رقابت و شفافیت در بیشتر فعالیت‌های اقتصادی کشور باشیم.

کاظمی اسفه با اشاره به این که رسیدن به این شرایط به همکاری و همراهی سایر دستگاه‌ها و ارگان‌ها به ویژه دولت و مجلس با بازار سرمایه مرتبط است، گفت: باید تلاش کنیم تا کشف قیمت هر کالا و محصولى براساس عرضه و تقاضا صورت گیرد؛ چرا که متقاضیان و عرضه کنندگان کالا‌ها و محصولات، بیش از هر فرد دیگری بر واقعیت‌های پیرامون تولید آن محصول و کالا واقف هستند و بسته به شرایط تولید و هزینه‌ها و همچنین منافع خود، بهترین و واقعی‌ترین نرخ‌ها را در مکانیزم عرضه و تقاضا برای محصولات و کالا‌های مورد معامله تعیین می‌کنند.

وی در ادامه یاد آور شد: این موضوع باعث می‌شود علاوه بر این که تولیدکنندگان اقدام به تولید محصولات با کیفیت‌تر کنند، کشف قیمت واقعی تری نیز برای کالا‌ها و محصولات اتفاق بیفتد و علاوه بر تولیدکننده و مصرف کننده، بخش خصوصی نیز فرصت عرض اندام بیشتری را در اقتصاد پیدا کند.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به این موضوع که نگاهی به وضعیت اقتصاد کشور در طول سالیان گذشته نشان می‌دهد که اتخاذ روش قیمت گذارى دستوری محصولات و کالا‌ها هیچ سود و منفعتی برای اقتصاد نداشته است، اذعان داشت: نرخ گذاری به زیان همه اقشار جامعه به ویژه افراد کم درآمد است؛ بنابراین هر چند پرداخت یارانه به صورت نقدی و یا سایر روش‌ها تا حدودی می‌تواند شرایط زندگی را برای این دسته از اقشار جامعه تحمل پذیر کند، اما این اقدامات کوتاه مدت بوده و اثراتش نیز جزئی و زودگذر است.

کاظمی اسفه افزود: بنابراین اصلاح روش تعیین قیمت کالا و محصولات و سپردن مکانیزم بازار به عرضه و تقاضا، بدون شک در کشف قیمت در بورس کالا میان و بلندمدت می‌توان شرایط اقتصادی کشور را بهبود بخشیده و در آینده نیز شاهد اثرگذاری مثبت این اتفاق برای اقشار کم درآمد جامعه بود.

وی اظهار کرد: همانطور که اشاره شد اقدامات صورت گرفته از زمان راه اندازی بورس کالا توانسته تا حدودی این اصل مهم اقتصادی را محقق ساخته و از همه مهمتر توجه‌ها را به نقش این بورس در توسعه و بهبود شرایط اقتصادی کشور به خود جلب کند.

عضو هیات مدیره کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران همچنین کاهش واسطه‌ها و رسیدن سود اصلی ناشی از تولید به دست تولیدکنندگان را از دیگر مزایای عرضه محصولات و کالا‌ها در بازار‌های مختلف بورس کالا برشمرد و گفت: افزایش شفافیت در قیمت گذاری کالا‌ها و نیز ایجاد فضای عادلانه برای خریدار و فروشنده، از دیگر فواید فعالیت بورس در اقتصاد کشور است.

کاظمی اسفه تصریح کرد: البته نباید از رشد تکنولوژی و آی تی و همچنین نقش ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی در ایجاد این شفافیت و از سوی دیگر تسهیل معاملات بورس کالا به سادگی گذشت، ضمن این که به نظر می‌رسد متولیان این بورس نیز توانسته اند به خوبی از ابزار‌ها ارتباط جمعی و نیز زیرساخت‌های ارتباطی برای بهبود و تسهیل و البته شفافیت بیشتر دادوستد‌های در بورس استفاده کنند.

وی توضیح داد: علاوه بر این با گسترش تکنولوژی از یک طرف و نیز ابزار‌ها و وسایل حمل و نقل کالا از طرف دیگر، می‌توان بدون توجه به بعد مکانی و زمانی مبادلات محصولات و کالا‌ها را در سراسر کشور سامان داد که در این زمینه بهترین سازوکار برای انجام این کار، بورس کالا است.

عضو هیات مدیره کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران همچنین اظهار کرد: بررسی عملکرد ۱۱ ساله بورس کالا حکایت از این دارد که رفته رفته بازار سرمایه ایران به سمت رسیدن به استاندارد‌های بین المللی در حال حرکت است. ضمن این که اقداماتی همچون انتشار و شفافیت اطلاعات و کاهش فساد نیز از مهمترین ویژگی‌های بورس برای کمک به بهبود شرایط اقتصادی کشور است.

کاظمی اسفه بیان کرد: یکی از ویژگی‌های اصلی یک اقتصاد توسعه یافته و پیشرفته، شفافیت معاملات و تاثیر آن در سرعت و بهبود و همچنین سلامت انجام معاملات است که این ویژگی‌ها رضایت تولیدکننده و کشف قیمت در بورس کالا مصرف کننده را هم در بر خواهد داشت؛ بر این اساس خوشبختانه بورس کالای ایران توانسته در عملکرد و فعالیت بیش از یک دهه گذشته خود به مکانی مناسب برای تحقق این امر در اقتصاد کشور تبدیل شود.

وی در این باره افزود: البته ایجاد فضای منصفانه برای خرید و فروش کالا‌ها و محصولات یکی از مهمترین هدف‌های ایجاد بورس‌های کالایی در دنیا است که این موضوع در کشور ما نیز کشف قیمت در بورس کالا موجب شده تا این هدف برای بورس کالا نیز در نظر گرفته شود. به همین دلیل هم هست که نمی‌توان نقش مثبت و اثرگذار بورس را در شفافیت قیمتی کالا و خدمات به ویژه در چند سال گذشته نادیده گرفت.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: موارد اشاره شده تنها بخشی از مزایای عرضه محصولات و کالا‌ها در بورس کالا و سپردن تعیین قیمت به مکانیزم عرضه و تقاضا و دوری از تعیین دستوری قیمت‌ها است و مواردی، چون پوشش ریسک، تأمین مالی، کاهش نقش دولت در اقتصاد و عرض اندام بیشتر بخش خصوصی، ارتقای کیفیت محصولات و کالاها، افزایش انگیزه تولیدکنندگان، ایجاد توازن در عرضه و تقاضای محصولات و … از دیگر مزایای قابل بیان در این زمینه است.

کاظمی اسفه با تاکید بر این نکته که توجه و توسعه بورس‌های کالایی در همه جای دنیا از جمله نقاط قوت اقتصاد هر کشوری برشمرده می‌شود، اذعان داشت: این موضوع امری طبیعی است که عد‌های از افراد به ویژه دلال‌ها و واسطه‌ها مایل نباشند و اجازه ندهند که تنوع و عرضه بیشتر محصولات و کالا‌ها در بورس کالا اتفاق بیفتد.

وی افزود: نمونه بارز این موضوع را می‌توان تلاش برای ادامه قیمت گذاری دستوری محصولات و کالا‌ها از جمله محصولات فولادی عنوان کرد که خوشبختانه با تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه، مقاومت‌های موجود در این خصوص شکسته شد و این روز‌ها شاهد این اتفاق هستیم که مکانیسم عرضه و تقاضا بر بازار فولاد حاکم است و قیمت این محصول نیز به تعادل رسیده است.

عضو هیات مدیره کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران گفت: بنابراین اگر می‌خواهیم اقتصادی شفاف بر پایه بازاری آزاد داشته باشیم، باید اجازه دهیم تا مکانیزم عرضه محصولات و کالا‌ها در بورس کالا رونق بیشتری بگیرد.

کاظمی اسفه با اشاره به نمونه بارز اثرات مثبت بورس کالا در توسعه اقصادی کشور را در حوزه کشاورزی، خاطر نشان کرد : اجرای طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی از بستر بورس، اقدام بسیار مهم و بزرگی است که اگر بیش از این‌ها حمایت شود علاوه بر این که منفعت بیشتر کشاورزان را در بر خواهد داشت، موجب افزایش کیفیت و کمیت تولید محصولات کشاورزی شده و کشور را به خودکفایی در محصولات مختلف کشاورزی رهنمون خواهد ساخت.